آغاز روز نهم، یعنی بازبینی دانشی که تو رو تا این‌جا آورده—و آماده‌سازی برای مباحث پیشرفته‌تر.
اگر پایه‌ها خوب مرور بشن، تسلط روی تصمیم‌های بالینی واقعی راحت‌تر می‌شه.
در این بازه، با مشارکت فعال دانشجویان و راهنمایی مربی، تمام نقاط ابهام و چالش‌های ذهنی بررسی می‌شن.

📌 محورهای اصلی مرور امروز

🫁 تنظیم پارامترهای تنفسی (Ventilator Parameters)

– تفاوت تنظیم در مد فشاری و حجمی
– اثر تغییر VT، RR، PEEP، FiO₂ و PS روی گراف و وضعیت بیمار
– نشانه‌های تنظیم اشتباه: حبس هوا، افزایش CO₂، دی‌سینکرونی

💉 ایمنی در تزریق خون

– چک کردن کیسه خون، کارت شناسایی، گروه خونی و Rh
– پایش ۱۵ دقیقه اول، علائم هشداردهنده (لرز، تب، تنگی نفس، افت فشار)
– ثبت علائم حیاتی، توقف فوری در صورت عارضه، مستندسازی

🧪 تفسیر ABG (گازهای خون شریانی)

– تفاوت بین هیپوکسمی و هیپوونتیلاسیون
– تفسیر PaO₂، PaCO₂، pH، HCO₃
– تصمیم‌گیری بالینی بر اساس گازها (مثلاً افزایش RR یا PEEP)

🛡️ مراقبت از بیمار ونتیله‌شده

– بررسی هماهنگی با دستگاه
– پایش گراف‌ها
– مراقبت از مدار تنفسی، کاتترها، فیکس‌کردن صحیح لوله تراشه
– پیشگیری از زخم فشاری و عفونت

🎤 نقش دانشجو در این جلسه چیست؟

✅ پرسش آزاد درباره‌ی موارد نامفهوم یا چالش‌برانگیز
✅ بازبینی کیس‌های روز قبل و تحلیل آن‌ها با کمک مربی
✅ مرور چک‌لیست‌ها و نقاط خطا
✅ آمادگی ذهنی برای ورود به مداخلات پیشرفته‌تر مثل weaning و مدیریت دی‌سینکرونی

🎯 نکات کلیدی برای یک مرور مؤثر

🧠 نترس از پرسیدن—سؤال نپرسیده، یعنی اشتباه در سکوت
📝 همه‌چیز را یادداشت کن—به‌ویژه موارد اصلاح‌شده
📋 مرور یعنی فعال‌کردن حافظه بالینی، نه فقط تکرار
🔁 تکرار هدفمند = یادگیری عمیق + اجرای مطمئن

پرستار ICU کسیه که نه‌فقط اجرا می‌کنه، بلکه دائماً یاد می‌گیره، سؤال می‌پرسه، و عملکرد خودش رو مرور می‌کنه.
امروز با مرور، پله‌ی محکمی برای روزهای آینده می‌سازی.
🔁🧠📊✅

در ICU، نفس کشیدن فقط بالا و پایین رفتن قفسه سینه نیست—باید بدونی اکسیژن و دی‌اکسیدکربن دقیقاً چه وضعیتی دارن و چطور از بدن خارج می‌شن.
برای این کار، دو ابزار حیاتی به کمکت میان: پالس‌اکسی‌متر (SpO₂) و کاپنوگراف (EtCO₂).
در این بخش، با عملکرد این دو دستگاه، نحوه استفاده صحیح، و نکات پایش و ثبت آشنا می‌شی—و یاد می‌گیری چطور خطاها رو تشخیص بدی و پاسخ بالینی بدی.

🩺 1. پالس‌اکسی‌متری (SpO₂): سنجش اشباع اکسیژن خون محیطی

📌 نحوه کار:

✅ نور مادون قرمز از پروب عبور می‌کنه و میزان اشباع هموگلوبین از اکسیژن رو محاسبه می‌کنه
✅ نمایش به‌صورت عددی (SpO₂) و ضربان قلب (PR)

⚙️ نحوه اتصال و استفاده صحیح:

– پروب در انگشت، گوش یا پیشانی قرار داده می‌شود
– محل باید گرم، بدون لاک یا رطوبت و با خونرسانی خوب باشد
– عدم حرکت بیمار برای دقت بالاتر

⚠️ خطاهای رایج:

🚫 لرزش یا حرکت شدید دست
🚫 لاک ناخن، پوست ضخیم یا رنگ‌پریده
🚫 نور شدید محیط
🚫 فشار زیاد پروب (ایجاد فشار موضعی)

🎯 کاربرد بالینی:

– پایش مداوم اکسیژناسیون
– تشخیص افت SpO₂ در مسمومیت، پنومونی، یا تهویه نامناسب
– بررسی اثربخشی تنظیمات ونتیلاتور یا اکسیژن‌تراپی

🧪 2. کاپنوگرافی (EtCO₂): پایش دی‌اکسیدکربن بازدمی

📌 نحوه کار:

✅ دستگاه با آنالیز گاز بازدمی، مقدار دی‌اکسیدکربن پایان بازدم (EtCO₂) را اندازه می‌گیرد
✅ نمایش به‌صورت عدد (mmHg) و منحنی کاپنوگرام

📟 نحوه اتصال:

– در لوله تراشه یا ماسک دارای خروجی مخصوص (کاپنوگراف sidestream یا mainstream)
– حتماً در مسیر مستقیم جریان بازدمی بیمار قرار گیرد

⚠️ خطاهای رایج:

🚫 اتصال اشتباه در مدار تنفسی
🚫 فیلتر مسدود شده با رطوبت یا ترشحات
🚫 نشت هوا از اطراف لوله تراشه
🚫 استفاده از کاپنوگراف در بیمار فاقد تنفس مؤثر

🎯 کاربرد بالینی:

– ارزیابی تهویه (PaCO₂ غیرمستقیم)
– تشخیص لوله‌گذاری صحیح داخل تراشه (EtCO₂ > 20 mmHg)
– تشخیص بازگشت گردش خون پس از CPR
– پایش بیمار ونتیله‌شده: بالا یا پایین بودن EtCO₂ نشانه تنظیم نامناسب ونتیلاتور است

📋 ثبت و مستندسازی دقیق

📝 در هر شیفت باید حداقل در موارد زیر ثبت صورت گیرد:

– مقدار SpO₂ و PR در استراحت و در پروسیجر
– EtCO₂ در بیماران ونتیله‌شده یا پس از احیا
– تغییرات ناگهانی و اقدامات اصلاحی انجام‌شده
– هرگونه خطا در دستگاه و مداخلات اصلاحی

🎯 نکات طلایی بالینی

🧠 SpO₂ نرمال با EtCO₂ بالا = تهویه ناکافی
🧠 EtCO₂ پایین ناگهانی = احتمال لوله‌گذاری اشتباه، آمبولی، یا ایست قلبی
🛡️ ابزار فقط عدد می‌ده—درک بالینی تورو لازم داره تا معنا پیدا کنه
📊 همیشه علائم بالینی رو با داده‌های دستگاه تطبیق بده

پالس‌اکسی‌متر و کاپنوگراف، چشم‌های تنفسی تو در ICU هستن—اما فقط وقتی مؤثرن که با دقت استفاده بشن و درست تفسیر بشن.
🫁📉🧠✅

در ICU، فقط عدد گرفتن از دستگاه کافی نیست—باید بفهمی این عدد دقیقاً چی بهت می‌گه و چه رفتاری از طرف ریه‌ها پشت اون عدد وجود داره.
در این بخش، تفاوت بین SpO₂ و PaO₂، و ارتباط EtCO₂ با وضعیت تهویه (کم‌تهویه یا پرتهویه) به‌صورت مفهومی و بالینی توضیح داده می‌شه. با بررسی مثال‌های واقعی، تو یاد می‌گیری چطور عددها رو بخونی، بفهمی و بر اساسش تصمیم بگیری.

🔴 تفاوت بین SpO₂ و PaO₂

✅ SpO₂ (اشباع اکسیژن هموگلوبین در خون محیطی – از طریق پالس‌اکسی‌متر):

– نمایش به‌صورت درصد (نرمال: ۹۲–۹۶٪)
– شاخصی غیرمستقیم و تقریبی از اکسیژناسیون
– در شرایطی مثل CO poisoning یا مت‌هموگلوبینمی، SpO₂ کاذباً نرمال می‌ماند

✅ PaO₂ (فشار جزئی اکسیژن در خون شریانی – از طریق ABG):

– مقدار دقیق اکسیژن آزاد در پلاسما (نرمال: ۸۰–۱۰۰ mmHg)
– شاخص اصلی ارزیابی اکسیژناسیون واقعی بیمار
– تنها راه برای محاسبه A-a Gradient یا بررسی وضعیت ARDS

📌 نکته مهم:
🔹 SpO₂ بالای ۹۵٪ ممکنه همراه با PaO₂ پایین‌تر از نرمال باشه
🔹 در بیماران با COPD یا PEEP بالا، ممکنه SpO₂ خوب باشه ولی PaO₂ افت کنه

🟡 تفسیر EtCO₂ و ارتباط با تهویه

✅ EtCO₂ (End Tidal CO₂):

– مقدار CO₂ در پایان بازدم (نرمال: ۳۵–۴۵ mmHg)
– نشان‌دهنده‌ی تهویه آلوئولی مؤثر
– به‌شدت وابسته به حجم جاری، RR، و کمپلیانس ریوی

🔄 تحلیل وضعیت تنفسی بر اساس EtCO₂

🟢 EtCO₂ پایین (< 35):

📍 Hyperventilation (بیش‌تنفسی)
🧠 علت‌ها: اضطراب، تب، تنظیم RR بالا در ونتیلاتور، اسیدوز متابولیک جبرانی
⚠️ در CPR: EtCO₂ پایین = پرفیوژن ضعیف

🔴 EtCO₂ بالا (> 45):

📍 Hypoventilation (کم‌تهویه)
🧠 علت‌ها: انسداد راه هوایی، TV پایین، RR پایین، خستگی عضلات تنفسی
⚠️ در COPD: مقدار EtCO₂ بالاتر از نرمال قابل‌قبول است، اما افزایش ناگهانی خطرناکه

🧾 مقایسه مفهومی بین SpO₂، PaO₂ و EtCO₂ به‌صورت توضیحی:

• SpO₂ شاخص اشباع هموگلوبین با اکسیژن است، با عددی بین ۹۲ تا ۹۶ درصد، که با استفاده از پالس‌اکسی‌متر به‌صورت غیرمستقیم اندازه‌گیری می‌شود. این شاخص برای ارزیابی اکسیژناسیون مفید است، ولی اطلاعاتی درباره فشار اکسیژن یا تهویه CO₂ ارائه نمی‌دهد.
  
  

• PaO₂ فشار جزئی اکسیژن در خون شریانی است، که در آزمایش ABG بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر جیوه در نظر گرفته می‌شود. این پارامتر مستقیماً مقدار اکسیژن محلول در خون را نشان می‌دهد و برای تشخیص اختلالات اکسیژناسیون (مثل ARDS) ضروری است، اما اطلاعاتی درباره تهویه یا سطح هموگلوبین نمی‌دهد.
  
  

• EtCO₂ شاخص دی‌اکسیدکربن بازدمی است که در محدوده نرمال ۳۵ تا ۴۵ میلی‌متر جیوه قرار دارد و با کاپنوگرافی اندازه‌گیری می‌شود. این عدد به ما درباره‌ی وضعیت تهویه اطلاعات می‌دهد، ولی در مورد اکسیژن‌رسانی چیزی نمی‌گوید.
  
  

📚 مثال‌های بالینی برای درک بهتر:

📍 مثال ۱: بیمار با SpO₂ = ۹۸٪ و PaO₂ = ۶۰ mmHg

→ احتمال هایپوونتیلاسیون مخفی یا خطای دستگاه پالس‌اکسی‌متر (نور زیاد، پوست تیره)

📍 مثال ۲: COPD با EtCO₂ = ۵۵ mmHg، SpO₂ = ۹۴٪

→ قابل قبول است ولی نیاز به پایش دقیق دارد (پیشگیری از CO₂ retention)
→ RR نباید بیش از حد کاهش یابد

📍 مثال ۳: بیمار تحت CPR با EtCO₂ = ۸ mmHg

→ پرفیوژن ضعیف—پیش‌آگهی بد
→ اگر ناگهان EtCO₂ به ۳۰ رسید → احتمال ROSC (بازگشت گردش خون)

🎯 نکات طلایی تفسیر حرفه‌ای مقادیر

🧠 SpO₂ نرمال = خیال راحت؟ نه همیشه!
📉 PaO₂ پایین با SpO₂ خوب = هشدار برای تهویه ناکافی
💡 EtCO₂ بالا = نفس کم / EtCO₂ پایین = نفس زیاد
📊 همیشه علائم بالینی، گاز خون و دستگاه رو کنار هم ببین—not جدا

عدد فقط یک عدد نیست؛ یک نشانه از وضعیت واقعی درون ریه‌هاست.
تو کسی هستی که باید یاد بگیری این نشانه‌ها رو بخونی، تحلیل کنی و درست تصمیم بگیری.
📊🫁🧠✅

در ICU، تزریق خون می‌تونه حیاتی و نجات‌دهنده باشه، اما اگر عوارضش زود تشخیص داده نشه، همون درمان می‌تونه به تهدیدی جدی برای جون بیمار تبدیل بشه.
در این بخش، تو با مهم‌ترین واکنش‌های حاد حین ترانسفیوژن آشنا می‌شی و یاد می‌گیری چطور در ۱۵ دقیقه‌ی اول تزریق، نشانه‌های اولیه رو سریع تشخیص بدی و درست عمل کنی.

🧪 شایع‌ترین عوارض حاد ترانسفیوژن و علائم بالینی آن‌ها:

🔹 1. واکنش همولیتیک حاد (Acute Hemolytic Reaction)

📍 خطرناک‌ترین عارضه تزریق خون
🩸 علت: ناسازگاری گروه خونی (ABO mismatch)
🔴 علائم:

– تب و لرز ناگهانی
– درد شدید در ناحیه کمر، پهلو یا قفسه سینه
– تهوع، اضطراب، احساس مرگ قریب‌الوقوع
– ادرار خونی یا تیره‌رنگ (هموگلوبینوری)
– افت فشار خون، شوک
– افزایش HR و RR
– کاهش هوشیاری

🚨 اقدام فوری: توقف فوری تزریق، حفظ مسیر وریدی با نرمال‌سالین، اطلاع به پزشک و بازگرداندن کیسه خون به بانک خون

🔹 2. واکنش تب غیرهمولیتیک (Febrile Non-Hemolytic Reaction)

📍 شایع‌ترین واکنش خفیف
🧠 علت: پاسخ ایمنی به لکوسیت‌های باقی‌مانده در خون
🟠 علائم:

– تب خفیف (۱–۲ درجه)
– لرز، احساس گرما
– گاهی سردرد یا تهوع
– بدون درد شدید یا تغییر فشار خون

✅ اقدامات:
– توقف موقت تزریق
– کنترل تب با استامینوفن
– در صورت پایدار بودن بیمار، ادامه با نظر پزشک

🔹 3. کهیر و خارش (Mild Allergic Reaction)

📍 واکنش آلرژیک خفیف به پروتئین‌های پلاسما
🟡 علائم:

– کهیر موضعی
– خارش پوست
– بدون تغییر در علائم حیاتی

✅ اقدامات:
– توقف موقت تزریق
– تجویز آنتی‌هیستامین
– ادامه‌ی تزریق با احتیاط در صورت تأیید پزشک

🔹 4. تنگی نفس و افزایش HR (TACO یا TRALI احتمالی)

📍 در بیماران با بیماری قلبی یا حجم بالای تزریق
🔴 علائم هشداردهنده:

– دیسترس تنفسی
– افزایش RR و HR
– کاهش SpO₂
– رال ریوی یا صدای کرپل در سمع
– گاهی همراه با فشار خون بالا (در TACO)

🚑 اقدام فوری: قطع تزریق، بالا آوردن سر بیمار، اکسیژن، اطلاع به پزشک، بررسی برای ادم ریوی

🔹 5. شوک آنافیلاکسی (Anaphylactic Shock)

📍 نادر اما کشنده
🧬 بیشتر در بیماران با کمبود IgA
🚨 علائم:

– تنگی نفس شدید
– خس‌خس سینه، سیانوز
– افت شدید فشار خون
– نبض ضعیف و سریع
– استفراغ، درد شکمی، بی‌هوشی

🚨 اقدام فوری: قطع فوری تزریق، تجویز اپی‌نفرین، اکسیژن، احیای قلبی–ریوی در صورت نیاز

⏱️ آموزش ویژه پایش در ۱۵ دقیقه اول تزریق خون

📍 بیشتر واکنش‌های خطرناک، در همین ۱۵ دقیقه اول اتفاق می‌افتند
✅ بنابراین:

– در کنار بیمار بمان
– هر ۵ دقیقه وضعیت را مشاهده کن
– علائم حیاتی را دقیق ثبت کن: BP, HR, RR, T, SpO₂
– وضعیت رنگ پوست، تعریق، آرامش بیمار را بررسی کن
– از بیمار بخواه هر حس غیرعادی را فوراً اعلام کند

🎯 نکات طلایی برای ایمنی ترانسفیوژن

🧠 هر لرز ساده‌ای را بی‌اهمیت فرض نکن
🩺 واکنش‌ها ممکن است ترکیبی باشند؛ علائم را جداگانه تحلیل نکن
📋 ثبت لحظه‌به‌لحظه، مهم‌ترین سند ایمنی توست
🛡️ آرامش و سرعت‌عمل در اقدام = نجات بیمار

دانش و دقت تو در همین لحظات ابتدایی می‌تونه بین زندگی و یک واکنش مرگبار فاصله ایجاد کنه.
🩸⚠️⏱️✅

در ICU، هر ثانیه اهمیت دارد—مخصوصاً وقتی بیمار به تزریق خون پاسخ غیرعادی یا خطرناک می‌دهد.
دانشجویان باید بتوانند با دیدن اولین علامت، فوراً وارد عمل شوند؛ نه با اضطراب، بلکه با دانش، آرامش و ترتیبِ درست اقدامات.

در این بخش، تو یاد می‌گیری در صورت بروز هرگونه واکنش حاد حین ترانسفیوژن، دقیقاً چه کارهایی باید، به چه ترتیبی و با چه هدفی انجام بدی.

🚨 مراحل اقدام فوری در واکنش به عارضه ترانسفیوژن

🔴 1. قطع فوری تزریق خون

⛔ اولین و حیاتی‌ترین اقدام
– گیره ست تزریق خون را ببند
– اما ست را قطع نکن!
– اجازه بده مسیر وریدی برای مداخله و ارسال کیسه حفظ بشه

💧 2. حفظ مسیر وریدی با نرمال سالین

– یک ست جدید با نرمال سالین وصل کن
– با سرعت کنترل‌شده، مسیر را باز نگه دار
– از همان رگ، مایعات و داروها قابل تزریق خواهند بود
🛡️ از شست‌وشو یا فشار بالا خودداری کن تا خون وارد بافت نشه

📝 3. ثبت دقیق اطلاعات مربوط به تزریق و واکنش

– زمان دقیق شروع و بروز واکنش
– مقدار خون تزریق‌شده تا لحظه توقف
– شماره سریال کیسه خون
– محل ورود وریدی
– علائم حیاتی قبل و بعد
– علائم بیمار (لرز، درد، تب، تهوع، تنگی نفس...)

📋 این اطلاعات در پرونده ثبت شده و به پزشک و بانک خون گزارش می‌شن

📞 4. گزارش فوری به پزشک و مربی

– هم‌زمان با اقدامات اولیه، پزشک و مربی رو در جریان بگذار
– شرح دقیق واکنش، وضعیت فعلی بیمار، اقدامات انجام‌شده
– آماده باش برای گرفتن نمونه خون یا ادرار (در صورت نیاز برای بررسی همولیز)

🫁 5. حفظ راه هوایی و اکسیژن‌رسانی (در موارد شدید)

– در صورت تنگی نفس، سیانوز، یا افت سطح هوشیاری:
🔹 اکسیژن ماسک یا نازال
🔹 بالا آوردن سر تخت
🔹 ساکشن در صورت ترشح یا تهوع
– در موارد شدید: آمادگی برای CPR یا احیای دارویی

🧪 6. ارسال کیسه خون و ست برای بررسی به بانک خون

– بدون باز کردن یا دور ریختن کیسه
– همراه با فرم گزارش واکنش، نمونه خون بیمار (در صورت نیاز)، و ست مصرف‌شده
– آزمایشگاه، بررسی میکروبی، کراس‌مچ مجدد، و علل واکنش را پیگیری می‌کند

🧠 نکات کلیدی برای مواجهه حرفه‌ای

✅ خونسردی در عین سرعت
✅ رعایت ترتیب اقدامات (اول قطع تزریق، بعد نرمال سالین، سپس گزارش)
✅ مستندسازی دقیق، کلید پیشگیری از تکرار خطاست
✅ آموزش به تیم همراه: به بیمار یا همراه نگویید "طبیعی است"، بلکه توضیح مختصر، علمی و اطمینان‌بخش بدهید

در ICU، واکنش ترانسفیوژن یک اورژانس واقعی است—و تو پرستاری هستی که در لحظه، بین آسیب و نجات تصمیم می‌گیری.
با دانشت، با دقتت، و با ترتیب عملت.
🚨🧤🩸📋✅

پایان روز نهم یعنی تبدیل «دانش تئوریک» به «مهارت عملی». در این بازه، با کمک مانکن شبیه‌سازی‌شده یا بیمار واقعی، دانشجویان در قالب تیم‌های کوچک تمرین می‌کنند تا آموخته‌های روز را در یک سناریوی بالینی واقعی پیاده‌سازی کنند.

👥 محورهای اصلی تمرین عملی گروهی

🔹 1. پایش اکسیژن با پالس‌اکسی‌متری

🩸 قرار دادن صحیح پروب
💡 تشخیص خطاهای رایج (مانند لرزش، لاک، نور زیاد)
📊 تحلیل SpO₂ در کنار علائم بیمار و بررسی تغییرات آن هنگام اکسیژن‌تراپی

🔹 2. تفسیر عدد و منحنی کاپنوگرافی (EtCO₂)

📉 بررسی الگوی کاپنوگرام و عدد EtCO₂
🔁 ارتباط آن با هیپوونتیلاسیون یا هایپرونتیلاسیون
⚠️ تشخیص زودهنگام قطع لوله تراشه یا کاهش پرفیوژن حین CPR

🔹 3. پایش علائم حیاتی حین تزریق خون

📋 کنترل و ثبت علائم حیاتی قبل، حین و بعد از تزریق
⏱️ پایش دقیق ۱۵ دقیقه اول و مشاهده‌ی پاسخ فیزیولوژیک
📈 شناسایی علائم اولیه‌ی واکنش‌های آلرژیک، تب یا همولیز

🔹 4. اقدام سریع در واکنش‌های ترانسفیوژن

🚨 شبیه‌سازی صحنه‌ی واکنش (مثلاً تب ناگهانی یا تنگی نفس)
🛑 قطع فوری تزریق
💧 وصل نرمال‌سالین
📞 اطلاع به مربی و پزشک
🧪 ارسال کیسه خون و مستندسازی کامل

🧠 اهداف آموزشی این بخش:

✅ تثبیت عملی آموخته‌های روز نهم
✅ تقویت توان کار تیمی در بحران
✅ توسعه مهارت تصمیم‌گیری سریع
✅ تمرین روی بیمار یا مانکن به‌عنوان پل بین یادگیری و واقعیت بالینی

تمرین امروز یعنی آزمون آموخته‌های مهم درباره پایش تنفسی و ایمنی ترانسفیوژن—و تو به‌عنوان پرستار ICU باید نشون بدی که می‌تونی دانش، دقت و سرعت رو کنار هم بیاری.
👨‍⚕️🧠🩺✅