در شروع روز جدید، وقتشه دوباره برگردیم سراغ مهارت‌های تهاجمی و آزمایشگاهی مهمی که قبلاً یاد گرفتی—اما این‌بار با تمرکز بیشتر بر دقت، ایمنی، و اعتمادبه‌نفس در اجرا. این بازه بهت کمک می‌کنه تا قبل از ورود به مداخلات پیشرفته‌تر، پایه‌هات رو محکم و خطاهای رایج رو شناسایی و اصلاح کنی.

🔹 ۱. مراقبت از کاتترها (محیطی و مرکزی)

✅ بررسی روزانه‌ی محل ورود از نظر:

• قرمزی، ترشح، التهاب یا درد
  
  

• وضعیت پانسمان (خشک، تمیز، شل یا مرطوب)
  
  

• محکم بودن فیکساسیون و عدم کشیدگی لاین
  
  

✅ تکنیک‌های ایمن:

• فلاش مسیر با نرمال‌سالین برای جلوگیری از انسداد
  
  

• استفاده از سرنگ ۱۰ میلی‌لیتری یا بیشتر برای CVC
  
  

• برچسب‌گذاری لومن‌ها برای جلوگیری از خطا در تزریق یا نمونه‌گیری
  
  

📋 تمرین ثبت: "محل ورود CVC سمت راست بدون التهاب، پانسمان تمیز، فلاش با سالین انجام شد."

🔹 ۲. آماده‌سازی بیمار برای تزریق یا نمونه‌گیری

✅ بررسی هویت بیمار (دست‌بند، نام، تاریخ تولد)
✅ بررسی نسخه پزشک، حساسیت دارویی، دستور تغذیه NPO یا داروی قبلی
✅ آموزش بیمار (در صورت هوشیاری) درباره اقدام پیش‌رو
✅ چک کردن تجهیزات کامل و آماده بودن مسیر وریدی یا کاتتر

📋 نکته مهم: هیچ تزریقی بدون تطبیق نسخه، اسم دارو، دوز، زمان و مسیر انجام نمی‌شود.

🔹 ۳. رعایت اصول آسپتیک و انتقال ایمن

🧤 تکنیک‌های کلیدی:

• بهداشت دست با محلول الکلی
  
  

• استفاده از دستکش استریل یا تمیز متناسب با اقدام
  
  

• Scrub the hub برای اتصال به لومن CVC
  
  

• عدم تماس وسایل استریل با سطوح آلوده
  
  

📦 انتقال ایمن:

• استفاده از کانتینر مخصوص نمونه‌های خون
  
  

• برچسب‌گذاری دقیق ظرف نمونه
  
  

• ارسال فوری به آزمایشگاه بدون تاخیر و با ثبت زمان نمونه‌گیری
  
  

🎯 هدف اصلی این جلسه:

• افزایش دقت در انجام اقدامات تهاجمی (مثل گرفتن خون، تزریق دارو، تعویض پانسمان)
  
  

• بالا بردن اعتمادبه‌نفس در مواجهه با بیمار واقعی یا شرایط اورژانسی
  
  

• کاهش خطاهای رایج در ICU با تمرین‌های اصلاحی و بازبینی مرحله‌به‌مرحله
  
  

هر بار تمرین یعنی یک گام نزدیک‌تر به تبدیل شدن به یک پرستار دقیق، مسئولیت‌پذیر و قابل اعتماد.
🛡️🧤📋 با هر بار اجرای درست، مراقبت امن‌تری رو برای بیمار رقم می‌زنی.

در این بخش، با یکی از مهارت‌های مهم و رایج در ICU آشنا می‌شی: نمونه‌گیری از خون شریانی و وریدی. این دو روش، کاربردهای کاملاً متفاوتی دارن و برای انجام درست و ایمن‌شون، باید از نظر آناتومی، اندیکاسیون، تجهیزات و اصول استریلیته کاملاً مسلط باشی.

🔍 تفاوت کلیدی بین نمونه‌گیری وریدی و شریانی

در نمونه‌گیری وریدی، از وریدهای سطحی مثل کوبیتال یا سفالیک استفاده می‌شه و هدفش انجام آزمایش‌هایی مثل CBC، الکترولیت‌ها، بیوشیمی، CRP، PT/PTT و غیره هست. این نوع نمونه‌گیری با سرنگ‌های معمولی یا ست وکیوم (Vacutainer) انجام می‌شه و حساسیت زمانی انتقال نمونه به آزمایشگاه پایین‌تره.

در مقابل، نمونه‌گیری شریانی فقط برای بررسی گاز خون شریانی (ABG) انجام می‌شه. محل خون‌گیری معمولاً شریان رادیال در ناحیه مچ دست هست، و در موارد خاص، از شریان براکیال یا فمورال استفاده می‌شه. در این روش، از سرنگ‌های هپارینه مخصوص ABG استفاده می‌شه، و نمونه باید در کمتر از ۱۰ دقیقه و بدون تماس با هوا به آزمایشگاه منتقل بشه، چون پارامترهای گاز خون خیلی سریع تغییر می‌کنن.

🩺 ۱. اندیکاسیون‌های نمونه‌گیری

✅ نمونه‌گیری وریدی:

• بررسی تعداد سلول‌های خونی (CBC)
  
  

• ارزیابی عملکرد کلیه و الکترولیت‌ها (BUN, Cr, Na⁺, K⁺)
  
  

• بررسی عفونت یا التهاب (CRP, ESR)
  
  

• تست‌های انعقادی (PT, PTT, INR)
  
  

✅ نمونه‌گیری شریانی:

• ارزیابی وضعیت تهویه و اکسیژناسیون بیمار (PaO₂, PaCO₂, pH, HCO₃⁻, SaO₂)
  
  

• بررسی اثربخشی تنظیمات ونتیلاتور
  
  

• افتراق بین نارسایی تنفسی نوع I و II
  
  

• پایش اسیدوز یا آلکالوز حاد
  
  

📍 ۲. آناتومی و انتخاب محل مناسب

✅ وریدی:

• ورید کوبیتال در ناحیه آرنج (رایج‌ترین)
  
  

• وریدهای پشتی دست یا ساعد در صورت نیاز
  
  

✅ شریانی:

• شریان رادیال (مچ دست): ایمن‌ترین و قابل دسترس‌ترین گزینه
  
  

• شریان براکیال یا فمورال: در صورت نیاز و دستور پزشک
  
  

📌 قبل از خون‌گیری شریانی از رادیال، تست Allen باید انجام شود تا از وجود جریان خون کافی در شریان اولنار اطمینان حاصل گردد.

🧰 ۳. تجهیزات مورد استفاده

✅ برای نمونه‌گیری وریدی:

• دستکش تمیز
  
  

• تورنیکه
  
  

• پنبه الکلی
  
  

• سرنگ ۵ یا ۱۰ سی‌سی یا ست Vacutainer
  
  

• تیوب‌های خونی با رنگ‌های متفاوت (بنفش = CBC، سبز = بیوشیمی، آبی = PT/PTT)
  
  

✅ برای نمونه‌گیری شریانی:

• سرنگ هپارینه مخصوص ABG (پیش‌هپارینه شده)
  
  

• دستکش استریل یا حداقل بدون پودر
  
  

• کلرهگزیدین یا بتادین برای پوست
  
  

• پد گاز و چسب
  
  

• محفظه انتقال سرد (اگر فاصله تا آزمایشگاه زیاد است)
  
  

🧼 ۴. اصول استریلیته و ایمنی حین کار

✅ در نمونه‌گیری شریانی:

• استریلیته کامل باید رعایت شود
  
  

• تماس پوست با سرسوزن باعث آلودگی نمونه می‌شود
  
  

• خون شریانی با فشار بالا خارج می‌شود، بنابراین باید کاملاً مراقب باشی که نمونه با حباب هوا جمع نشود
  
  

• پس از نمونه‌گیری، ناحیه‌ی ورود سوزن باید حداقل ۵ دقیقه تحت فشار مستقیم قرار گیرد
  
  

✅ در هر دو روش:

• هرگز تیوب یا سرنگ بدون برچسب و بدون ثبت زمان ارسال نکن
  
  

• تجهیزات آلوده را بلافاصله در کانتینر بی‌خطرسازی بنداز
  
  

🕑 ۵. انتقال سریع نمونه و ثبت در پرونده

• ABG باید بلافاصله (ترجیحاً در ≤۱۰ دقیقه) به آزمایشگاه منتقل شود، وگرنه نتایج آن به شدت گمراه‌کننده خواهند بود
  
  

• روی برگه آزمایش حتماً بنویس: نام بیمار، شماره پرونده، زمان دقیق نمونه‌گیری، اکسیژن دریافت‌شده، وضعیت تهویه
  
  

📋 ثبت نمونه شریانی:

"نمونه ABG از شریان رادیال دست چپ ساعت ۸:۱۵ صبح گرفته شد، بیمار تحت تهویه با FiO₂ = ۴۰٪. نمونه بلافاصله ارسال شد."

🎯 هدف اصلی این بخش:

✅ شناخت تفاوت و کاربرد بالینی هر نوع خون‌گیری
✅ اجرای ایمن و استریل پروسیجر
✅ درک اهمیت انتقال فوری و ثبت دقیق برای تصمیم‌گیری درمانی

هر نمونه خون فقط یک تیوب نیست؛ یه گزارش فوری از وضعیت درونی بیمارته. اگه خوب گرفته نشه یا دیر برسه، مثل عکسیه که تار افتاده—و نمی‌شه بهش اعتماد کرد.
🩸🧪💉✅ تمرین کن که دقیق، سریع و ایمن باشی.

قبل از هرگونه نمونه‌گیری خون، مخصوصاً در بیماران بحرانی ICU، باید مطمئن بشی که همه‌چیز برای یک خون‌گیری ایمن، دقیق و بدون خطا آماده‌ست. این بخش بهت یاد می‌ده که چطور قدم‌به‌قدم شرایط رو برای انجام این اقدام تهاجمی فراهم کنی؛ چون هر خطای کوچک، ممکنه باعث آسیب، گمراهی در تشخیص، یا تکرار خون‌گیری بشه—که برای بیمار بسیار ناخوشاینده.

✅ ۱. تأیید هویت بیمار

قبل از هر اقدامی، باید هویت بیمار رو با دقت بررسی کنی:

• بررسی دست‌بند شناسایی بیمار (نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، شماره پرونده)
  
  

• اگر بیمار هوشیار باشه، می‌تونی از خودش سؤال کنی: «لطفاً نام و تاریخ تولدتون رو بفرمایید.»
  
  

📌 مهم: هرگز صرفاً به ظاهر بیمار، تخت یا برگه پرونده اکتفا نکن.

✅ ۲. بررسی پرونده برای دستور پزشک

• باید مطمئن بشی که نمونه‌گیری توسط پزشک تجویز شده و فرم آزمایش به‌روز است
  
  

• نوع آزمایش (CBC، ABG، بیوشیمی و...) و نوع خون‌گیری (شریانی یا وریدی) باید دقیق مشخص باشه
  
  

• بررسی کن که آیا بیمار NPO است، داروهای خاص دریافت کرده یا تحت ونتیلاتور قرار دارد
  
  

✅ ۳. انتخاب محل خون‌گیری مناسب

بسته به نوع نمونه‌گیری:

• رادیال (مچ دست): اولین انتخاب برای ABG، ایمن و کم‌عارضه
  
  

• براکیال (بازو): در صورت ناتوانی در دسترسی به رادیال
  
  

• فمورال (کشاله ران): در شرایط اورژانسی یا هنگام CPR
  
  

📌 قبل از خون‌گیری شریانی از رادیال، تست Allen انجام بده تا مطمئن بشی شریان اولنار کفایت خون‌رسانی داره.

✅ ۴. بررسی وضعیت بالینی بیمار

قبل از نمونه‌گیری باید موارد زیر رو ارزیابی کنی:

• نبض شریانی محل خون‌گیری: واضح، منظم و قابل لمس باشد
  
  

• وجود آلرژی به مواد ضدعفونی یا لاتکس
  
  

• مصرف داروهای ضدانعقاد مثل وارفارین، هپارین یا دابیگاتران
  
  

• سابقه هموفیلی یا خون‌ریزی‌های قبلی
  
  

📌 اگر بیمار ضدانعقاد مصرف می‌کنه، باید بعد از نمونه‌گیری حداقل ۵ تا ۱۰ دقیقه فشار موضعی اعمال بشه.

✅ ۵. آماده‌سازی تجهیزات مورد نیاز

تمام وسایل باید قبل از شروع آماده، چک و در دسترس باشه:

• سرنگ هپارینه مخصوص ABG (در صورت نمونه‌گیری شریانی)
  
  

• سرنگ ساده یا ست وکیوم برای خون وریدی
  
  

• گاز استریل و چسب
  
  

• محلول ضدعفونی (کلرهگزیدین یا الکل)
  
  

• برچسب شناسایی دقیق برای نمونه
  
  

• فرم آزمایشگاه (با تاریخ، ساعت، نوع نمونه و اکسیژن دریافتی بیمار)
  
  

• یخ یا محفظه سرد برای انتقال ABG در صورت نیاز
  
  

• دستکش تمیز یا استریل بسته به محل نمونه‌گیری
  
  

📌 اگر از یخ استفاده می‌کنی، نمونه باید در کیسه دربسته قرار بگیره تا با یخ تماس مستقیم نداشته باشه.

🎯 هدف نهایی این جلسه:

• جلوگیری از اشتباهات هویتی، تجویزی یا فنی
  
  

• تضمین ایمنی بیمار در حین و پس از نمونه‌گیری
  
  

• افزایش کیفیت نمونه و دقت نتایج آزمایش
  
  

• کاهش نیاز به تکرار خون‌گیری
  
  

هر لحظه قبل از ورود سوزن، لحظه‌ای برای فکر کردنه: آیا همه چیز آماده‌ست؟ آیا بیمار در امانه؟ آیا نتیجه به اندازه واقعیتش دقیق خواهد بود؟
🧤📦✅ دقت امروز تو، یعنی تشخیص درست فردا.

در این بخش، قراره با یکی از حساس‌ترین و حیاتی‌ترین مهارت‌های ICU به‌صورت عملی آشنا بشی: نمونه‌گیری ABG از شریان رادیال. انجام صحیح این تکنیک نه‌تنها نیازمند مهارت فنیه، بلکه به آگاهی کامل از آناتومی، اصول استریلیته، خطرات احتمالی و نحوه انتقال نمونه هم نیاز داره. حالا وقتشه تا این اقدام رو زیر نظر مربی یا روی مانکن تمرین کنی و قدم‌به‌قدم همه‌ی مراحلش رو بشناسی.

🧪 مراحل عملی نمونه‌گیری از شریان رادیال

✅ ۱. انجام تست آلن (Allen’s Test)

قبل از ورود سوزن، باید مطمئن بشی که شریان اولنار قابلیت خون‌رسانی کافی داره؛ چون در صورت ایجاد ترومبوز در رادیال، نباید دست بیمار دچار ایسکمی بشه.

مراحل تست آلن:

1. از بیمار بخواه مشت خودش رو گره کنه
   
   

2. هم‌زمان شریان رادیال و اولنار را با انگشت فشار بده
   
   

3. از بیمار بخواه مشت را باز کند (رنگ کف دست سفید می‌شود)
   
   

4. فشار روی اولنار را بردار و ببین رنگ کف دست در ≤۵ ثانیه بازمی‌گردد یا نه
   📌 اگر رنگ به‌موقع برنگشت، از آن دست برای ABG استفاده نکن.
   
   

✅ ۲. آماده‌سازی وسایل مورد نیاز

• دستکش استریل یا تمیز بدون پودر
  
  

• سرنگ هپارینه مخصوص ABG
  
  

• پنبه الکلی یا کلرهگزیدین
  
  

• پد گاز استریل
  
  

• چسب ضدحساسیت
  
  

• کیسه یخ (در صورت نیاز به انتقال سرد)
  
  

• برگه آزمایش تکمیل‌شده با اطلاعات کامل بیمار
  
  

✅ ۳. یافتن شریان رادیال و زاویه ورود سوزن

• محل شریان را با لمس نبض شناسایی کن
  
  

• زاویه ورود سوزن بین ۳۰ تا ۴۵ درجه نسبت به پوست باشد
  
  

• سوزن را در مسیر جریان خون وارد کن و منتظر جریان خون پرفشار شریانی باش
  
  

• پس از ورود کافی، سرنگ به‌طور خودکار پر می‌شود—نیازی به کشیدن نیست
  
  

• پس از جمع‌آوری حدود ۱ تا ۲ میلی‌لیتر خون، سوزن را خارج کن
  
  

✅ ۴. بستن محل خون‌گیری و پیشگیری از هماتوم

• بلافاصله پس از خروج سوزن، محل را با گاز استریل به‌مدت حداقل ۵ دقیقه (در بیماران ضدانعقاد: ۱۰ دقیقه) فشار بده
  
  

• سپس محل را بررسی کن که تورم یا خون‌ریزی نداشته باشد
  
  

• محل خون‌گیری را با چسب یا باند تمیز ببند
  
  

✅ ۵. ارسال نمونه به آزمایشگاه

• هواگیری دقیق نمونه برای جلوگیری از خطا در PaO₂ و pH
  
  

• چرخاندن آرام سرنگ برای مخلوط شدن خون با هپارین
  
  

• در صورت فاصله زیاد تا آزمایشگاه، قرار دادن نمونه در کیسه یخ با جداسازی از تماس مستقیم
  
  

• ثبت دقیق زمان خون‌گیری، نوع اکسیژن دریافتی و نام شخص نمونه‌گیر
  
  

📋 ثبت پرستاری:

"ساعت ۹:۱۵، نمونه ABG از شریان رادیال دست راست پس از تست آلن مثبت گرفته شد. حجم ۱.۵ میلی‌لیتر، هواگیری انجام و نمونه بلافاصله ارسال شد."

⚠️ خطرات احتمالی که باید بدانی:

• هماتوم یا خون‌ریزی طولانی‌مدت (به‌ویژه در بیماران ضدانعقاد)
  
  

• اسپاسم شریانی یا درد شدید
  
  

• ایسکمی دست در صورت انتخاب نامناسب رگ
  
  

• آلودگی نمونه یا تماس با هوا → نتایج اشتباه
  
  

🎯 هدف این تمرین:

✅ اجرای دقیق، استریل و بدون عارضه نمونه‌گیری ABG
✅ تقویت اعتمادبه‌نفس برای انجام این پروسیجر در بیماران واقعی
✅ یادگیری مدیریت عوارض و گزارش ایمن نمونه‌گیری

ABG پنجره‌ایه به درون ریه و سیستم متابولیک بیمار. اگه درست گرفته نشه، نه‌تنها کمکی نمی‌کنه، بلکه گمراه می‌کنه.
🫁💉📦 تمرین کن تا تبدیل بشی به پرستاری که با دقت، اعتماد و آرامش این مهارت رو اجرا می‌کنه.

در این نیم‌ساعت می‌خوایم یک روش عملی، ساده و مرحله‌به‌مرحله برای تفسیر ABG یاد بگیری که باهاش بتونی همهٔ حالت‌ها (اختلالات اولیه، جبرانی و حتی اختلالات مختلط) رو تشخیص بدی و بلافاصله تصمیم‌های درمانی/تنظیمی درست بگیری.

🎯 پیش‌نیازهای تفسیر دقیق

• کیفیت نمونه: بدون حباب هوا، ارسال سریع (برای ABG، ترجیحاً ≤۱۰ دقیقه)، ثبت FiO₂/تنظیمات ونتیلاتور روی برگه.
  
  

• دامنه‌های مرجع (متنی):
  pH: 7.35–7.45 | PaCO₂: 35–45 mmHg | HCO₃⁻: 22–26 mEq/L | BE: حدود −2 تا +2 mEq/L | SaO₂: 95–100٪.
  PaO₂ متناسب با FiO₂ است؛ نسبت PaO₂/FiO₂ طبیعی معمولاً بالاتر از 300 است (در متن پایین به‌کار می‌بریم).
  
  

🧭 الگوریتم ۶‌مرحله‌ای تفسیر ABG (سریع، بالینی و قابل اجرا)

1) اول از همه: pH را نگاه کن

• pH < 7.35: اسیدمیک
  
  

• pH > 7.45: آلکالمیک
  
  

• pH نزدیک نرمال با PaCO₂ و HCO₃⁻ غیرطبیعی: احتمال اختلال مختلط زیاد است.
  
  

2) تعیین «مسیرِ اولیه»: تنفسی یا متابولیک؟

قاعده‌ی سادهٔ ROME (Respiratory Opposite, Metabolic Equal):

• در اسیدمی:
  – PaCO₂ بالا ⇒ اسیدوز تنفسی
  – HCO₃⁻ پایین ⇒ اسیدوز متابولیک
  
  

• در آلکالمی:
  – PaCO₂ پایین ⇒ آلکالوز تنفسی
  – HCO₃⁻ بالا ⇒ آلکالوز متابولیک
  
  

3) بررسی جبرانی‌بودن یا وجود اختلال مختلط

از قواعد سادهٔ جبرانی استفاده کن:

• اسیدوز متابولیک (فرمول وینتر):
  PaCO₂ مورد انتظار ≈ 1.5 × HCO₃⁻ + 8 (±2)
  – اگر PaCO₂ واقعی بالاتر از انتظار بود ⇒ همراهی اسیدوز تنفسی
  – اگر پایین‌تر بود ⇒ همراهی آلکالوز تنفسی
  
  

• آلکالوز متابولیک:
  PaCO₂ مورد انتظار ≈ 0.7 × (HCO₃⁻ − 24) + 40 (±5)
  
  

• اختلالات تنفسی (افزایش/کاهش PaCO₂) و تغییرات HCO₃⁻:
  – اسیدوز تنفسی حاد: به ازای هر +10 mmHg افزایش PaCO₂، HCO₃⁻ ~ +1 بالا می‌رود.
  – اسیدوز تنفسی مزمن: به ازای هر +10، HCO₃⁻ ~ +3 تا +4 بالا می‌رود.
  – آلکالوز تنفسی حاد: به ازای هر −10 PaCO₂، HCO₃⁻ ~ −2 کاهش می‌یابد.
  – آلکالوز تنفسی مزمن: به ازای هر −10، HCO₃⁻ ~ −4 تا −5 کاهش می‌یابد.
  
  

نکته‌ی کمکی: BE منفی به‌نفع مؤلفهٔ متابولیک اسیدی و BE مثبت به‌نفع مؤلفهٔ متابولیک قلیایی است.

4) ارزیابی اکسیژناسیون

• PaO₂/FiO₂ را چک کن:
  – بالای 300: معمولاً طبیعی/خوب
  – 200–300: اختلال خفیف اکسیژناسیون
  – 100–200: اختلال متوسط
  – کمتر از 100: اختلال شدید (همسو با ARDS شدید)
  
  

• SaO₂ و بالین بیمار (SpO₂، دیسپنه، علائم) را همزمان بسنج.
  
  

5) جمع‌بندی الگو (اولیه ± جبرانی ± مختلط)

• آیا اعداد با جبران «مورد انتظار» می‌خوانند؟ اگر نمی‌خوانند ⇒ به اختلال مختلط فکر کن.
  
  

• اگر pH نزدیک نرمال است اما PaCO₂ و HCO₃⁻ هر دو در یک جهت بالا/پایین‌اند ⇒ غالباً اختلال مختلط.
  
  

6) ترجمهٔ ABG به اقدام بالینی (ونتیلاتور/درمان)

• اسیدوز تنفسی (PaCO₂↑): افزایش Minute Ventilation (اول Rate، سپس با احتیاط VT ۶–۸ mL/kg PBW)، بررسی راه‌هوایی، برونکودیلاتور/سکشن در صورت نیاز، کاهش Dead space، چک سدیشن.
  
  

• آلکالوز تنفسی (PaCO₂↓): کاهش Rate یا پشتیبانی، کنترل درد/اضطراب/تب، پرهیز از تهویهٔ بیش‌ازحد.
  
  

• اسیدوز متابولیک (HCO₃⁻↓): درمان علت (سپسیس/شوک/کتواسیدوز/نارسایی کلیه)، مایعات؛ بیکربنات فقط در اسیدمی شدید یا اندیکاسیون خاص. پایش K⁺.
  
  

• آلکالوز متابولیک (HCO₃⁻↑): جایگزینی کلراید/حجم، اصلاح K⁺/Mg²⁺، بازنگری دیورتیک؛ در بیمار ونتیله، اجازهٔ جبران (PaCO₂ را به «مورد انتظار» نزدیک نگه‌دار).
  
  

• هیپوکسمی: افزایش FiO₂، بهینه‌سازی PEEP، بررسی اتصال/ترشحات/پنوموتوراکس، در ARDS به استراتژی حفاظتی و Prone فکر کن.
  
  

🧩 مثال‌های واقعی (تحلیل گام‌به‌گام)

مثال ۱

pH 7.28 | PaCO₂ 55 | HCO₃⁻ 25 | FiO₂ 0.40 | PaO₂ 60

1. pH اسیدمیک. 2) PaCO₂ بالا ⇒ اسیدوز تنفسی. 3) HCO₃⁻ ~ نرمال ⇒ الگوی حاد (جبران متابولیک ناچیز).
   
   

2. P/F = 60/0.40 = 150 ⇒ اکسیژناسیون مختل (متوسط).
   اقدام: افزایش Minute Ventilation (اول Rate)، ارزیابی راه‌هوایی/سکشن/برونکودیلاتور، بررسی نشت/اتصالات، بهینه‌سازی PEEP/FiO₂.
   
   

مثال ۲

pH 7.30 | PaCO₂ 30 | HCO₃⁻ 14 | FiO₂ 0.21 | PaO₂ 85

1. اسیدمیک. 2) HCO₃⁻ پایین ⇒ اسیدوز متابولیک.
   
   

2. وینتر: PaCO₂ مورد انتظار ≈ 1.5×14 + 8 = 29 (±2) ⇒ واقعی 30 = جبران مناسب.
   اقدام: جست‌وجوی علت (سپسیس/کتواسیدوز/نارسایی کلیه)، مایعات؛ بیکربنات فقط اگر pH خیلی پایین (مثلاً ≤7.1) یا اندیکاسیون خاص. پایش K⁺.
   
   

مثال ۳

pH 7.51 | PaCO₂ 28 | HCO₃⁻ 22 | FiO₂ 0.30 | PaO₂ 80

1. آلکالمی. 2) PaCO₂ پایین ⇒ آلکالوز تنفسی (احتمالاً حاد؛ HCO₃⁻ افت کمی دارد).
   اقدام: کاهش Rate/حمایت، اصلاح درد/اضطراب/تب، ارزیابی هیپوکسمی که می‌تونه محرک هایپرونتیلاسیون باشد.
   
   

مثال ۴

pH 7.48 | PaCO₂ 44 | HCO₃⁻ 32 | FiO₂ 0.21 | PaO₂ 90

1. آلکالمی. 2) HCO₃⁻ بالا ⇒ آلکالوز متابولیک.
   
   

2. PaCO₂ مورد انتظار ≈ 0.7×(32−24)+40 = 45.6 (±5) ⇒ واقعی 44 قابل قبول.
   اقدام: جایگزینی کلراید/حجم، اصلاح K⁺/Mg²⁺، بازنگری دیورتیک؛ در ونتیله‌ها، PaCO₂ را نزدیک مقدار مورد انتظار نگه‌دار.
   
   

مثال ۵ (مختلط کلاسیک)

pH 7.36 | PaCO₂ 55 | HCO₃⁻ 31 | FiO₂ 0.28 | PaO₂ 72
pH تقریباً نرمال ولی PaCO₂ و HCO₃⁻ هر دو بالا ⇒ اسیدوز تنفسی + آلکالوز متابولیک (مثلاً COPD روی دیورتیک).
اقدام: بهینه‌سازی تهویه و اصلاح وضعیت حجم/الکترولیت‌ها؛ دنبال علت آلکالوز (دیورتیک/استفراغ/کاهش کلراید) بگرد.

مثال ۶ (خطر بالا)

pH 7.10 | PaCO₂ 60 | HCO₃⁻ 18 | FiO₂ 0.50 | PaO₂ 70
اسیدمیک شدید. HCO₃⁻ پایین ⇒ مؤلفهٔ متابولیک؛ PaCO₂ بالا ⇒ همراهی اسیدوز تنفسی.
وینتر برای HCO₃⁻ 18 ⇒ PaCO₂ مورد انتظار ≈ 35؛ واقعی 60 ⇒ جبران ناکافی/نارسایی تهویه.
اقدام فوری: افزایش تهویه، ارزیابی راه‌هوایی/شنت/خستگی عضلات، درمان علت متابولیک (شوک/سپسیس/لاکتات بالا)، مراقبت پیشرفته.

🛠️ چک‌لیست ذهنی «۱۰ ثانیه‌ای» کنار تخت 🧠✅

1. pH؟ اسیدمیک یا آلکالمیک؟
   
   

2. اولیه کیه؟ (PaCO₂ یا HCO₃⁻)
   
   

3. جبران می‌خواند؟ (وینتر/فرمول‌ها) یا مختلط؟
   
   

4. اکسیژناسیون؟ (P/F و SaO₂)
   
   

5. اقدام؟ (Rate/PEEP/FiO₂، مایع/کلراید/K⁺، علت‌یابی سپسیس/DKA/…، پرهیز از over/under-ventilation)
   
   

یادت باشه: ABG یک «عدد» نیست؛ نقشهٔ لحظه‌ای فیزیولوژی بیماره. با این الگوریتم، در چند قدم کوتاه می‌تونی مسیر درمان را امن و مؤثر جهت‌دهی کنی. 📊🧠🫁✅

در این بخش، قراره مرحله‌به‌مرحله با اصول ایمنی و حرفه‌ای نمونه‌گیری در ICU آشنا بشی؛ نه فقط از نظر تکنیکی، بلکه از نظر حقوقی، اخلاقی و تیمی. هدف ما اینه که هیچ نمونه‌ای اشتباه ثبت نشه، گم نشه، یا به اشتباه تفسیر نشه—چون در ICU، حتی یک اشتباه کوچک ممکنه منجر به تصمیم اشتباه پزشکی بشه.

✅ ۱. برچسب‌گذاری صحیح نمونه

قبل از ارسال هر نمونه (خون، ادرار، ترشحات، ABG و...) باید با دقت برچسب زده بشه. این برچسب باید حتماً شامل موارد زیر باشه:

• نام کامل بیمار
  
  

• شماره پرونده یا کد ملی
  
  

• تاریخ و ساعت دقیق نمونه‌گیری
  
  

• نوع نمونه (شریانی، وریدی، ادرار، خلط و...)
  
  

• نام فرد نمونه‌گیر یا کد پرسنلی او
  
  

📌 برچسب باید مستقیماً روی ظرف نمونه زده بشه، نه روی کیسه یا کاغذ همراه.

✅ ۲. ثبت در پرونده و فرم آزمایشگاه

در لحظهٔ نمونه‌گیری، باید اطلاعات زیر به‌صورت دقیق در پرونده پرستاری یا برگه‌های ثبت ثبت بشه:

• ساعت نمونه‌گیری و نوع نمونه
  
  

• محل نمونه‌گیری (مثلاً شریان رادیال چپ)
  
  

• وضعیت اکسیژن بیمار یا تنظیمات ونتیلاتور در زمان نمونه‌گیری (برای ABG)
  
  

• علائم حیاتی قبل و بعد از نمونه‌گیری (در موارد حساس)
  
  

• امضای پرستار نمونه‌گیر
  
  

📋 این ثبت نه‌تنها برای پیگیری پزشکی بلکه برای مسئولیت قانونی مهمه.

✅ ۳. اطلاع‌رسانی صحیح به پزشک

بعد از نمونه‌گیری، باید مشخص کنی که:

• آیا پزشک نیاز داره فوراً از نتیجه مطلع بشه؟
  
  

• آیا نمونه به‌درستی ارسال شده و شماره رهگیری یا وضعیت ارسال مشخصه؟
  
  

• اگر نمونه مربوط به ABG یا گازهای بحرانیه، باید پس از دریافت جواب، پزشک بلافاصله مطلع بشه (تلفنی یا در پرونده الکترونیک).
  
  

⛔ گم شدن یا تأخیر در گزارش‌دهی یک ABG حیاتی می‌تونه منجر به تنظیم نادرست ونتیلاتور یا تشخیص غلط بشه.

✅ ۴. حفظ محرمانگی بیمار

• هرگز اطلاعات روی برگه آزمایش یا برچسب را برای افراد غیرمجاز قابل مشاهده نکن
  
  

• در فضاهای عمومی مثل آسانسور یا راهرو درباره نتایج یا آزمایش صحبت نکن
  
  

• به دیگر دانشجویان یادآوری کن که حق گرفتن عکس از برگه آزمایش یا ABG ندارند
  
  

✅ ۵. انتقال ایمن به آزمایشگاه

• ظرف نمونه باید در جعبه مخصوص حمل نمونه قرار داده شود
  
  

• اگر نمونه نیاز به سرد نگه‌داشتن دارد (مثل ABG)، حتماً در کیسه ایمن و بدون تماس مستقیم با یخ قرار گیرد
  
  

• مسیر حمل باید بدون تکان شدید یا لرزش باشد
  
  

• زمان تحویل به آزمایشگاه ثبت شود (در فرم یا سیستم HIS)
  
  

🧠 اصول گزارش‌دهی حرفه‌ای در ICU:

در هنگام گزارش به پزشک یا ثبت در سیستم، این ۵ اصل را رعایت کن:

1. زمان دقیق نمونه‌گیری (مثلاً: ساعت ۱۰:۴۵ صبح)
   
   

2. مسیر نمونه‌گیری (مثلاً: از شریان رادیال دست راست)
   
   

3. مقادیر اولیه ثبت‌شده یا مشاهده شده (در صورت در دسترس بودن)
   
   

4. اقدامات بعد از نمونه‌گیری (مثل بستن محل، ارسال نمونه، اطلاع به پزشک)
   
   

5. هرگونه خطای احتمالی که اتفاق افتاده یا ممکنه روی نتیجه تأثیر بذاره (مثلاً تأخیر در ارسال)
   
   

🎯 هدف این بخش:

✅ تضمین پیوستگی اطلاعات از لحظه نمونه‌گیری تا تفسیر
✅ کاهش احتمال گم‌شدن یا جابه‌جایی نمونه
✅ رعایت محرمانگی و احترام به حقوق بیمار
✅ آموزش گزارش‌نویسی دقیق برای مراقبت‌های حیاتی

در ICU، نمونه‌گیری فقط فرو کردن سوزن نیست؛ زنجیره‌ایه از تصمیم، اجرا، ثبت و پیگیری—که اگر یکی از این‌ها اشتباه شه، ممکنه جان یک انسان به خطر بیفته.
✅📋🩸 مسئولیت ما از خون‌گیری شروع نمی‌شه؛ از «دقت در تحویل» شروع می‌شه.

در ICU، نحوه‌ی «تحویل دادن بیمار» به تیم بعدی، به اندازه‌ی دارو دادن یا مانیتورینگ دقیق اهمیت داره. اگر اطلاعات اشتباه، ناقص یا غیر حرفه‌ای منتقل بشه، احتمال بروز خطا در مراقبت بالا می‌ره. به همین دلیل، توی این بخش قراره با روش استاندارد، حرفه‌ای و بین‌المللی SBAR آشنا بشی و تمرین کنی که چطور در کمترین زمان، بیشترین اطلاعات مفید رو منتقل کنی.

✅ معرفی مدل SBAR

SBAR یک ابزار ساخت‌یافته برای گزارش‌دهی سریع، مؤثر و حرفه‌ای وضعیت بیمار به اعضای تیم درمانه. مخفف ۴ مرحله است:

🔷 S – Situation | وضعیت فعلی بیمار

اینجا باید کوتاه و واضح بگی که الان با چه مشکلی مواجه هستیم.

📌 مثال:

«بیمار آقای احمدی، بستری در تخت ۶، با تشخیص ARDS، دیشب دچار افت اشباع اکسیژن شده.»

🔷 B – Background | سابقه و زمینه بالینی

اطلاعات مهم گذشته بیمار که به موقعیت فعلی ربط داره رو خیلی خلاصه بگو.

📌 مثال:

«سابقه ابتلا به کووید، نارسایی کلیه مزمن، و فشار خون بالا دارد. ۳ روزه روی ونتیلاتور با مد SIMV است. ABG دیشب PaO₂ = ۶۰ روی FiO₂ ۰.۶۰.»

🔷 A – Assessment | ارزیابی و یافته‌های فعلی

یافته‌های توی شیفت، علائم حیاتی، تغییرات جدید، مشاهدات پرستاری یا نتایج آزمایش رو دقیق بیان کن.

📌 مثال:

«در طول شیفت اشباع اکسیژن پایدار نبوده، گراف تنفسی نشت هوا را نشان می‌دهد. تب ۳۸.۷ داشته و ترشحات تنفسی زردرنگ شده.»

🔷 R – Recommendation | توصیه یا درخواست

در پایان، دقیق بگو چه کاری باید انجام بشه یا از پزشک یا پرستار بعدی چه چیزی انتظار داری.

📌 مثال:

«پیشنهاد می‌کنم بررسی مجدد سیستم درن، نمونه‌گیری خلط و تغییر در آنتی‌بیوتیک انجام شود. همچنین نیاز به تنظیم مجدد ونتیلاتور داریم.»

✍️ تمرین عملی Handover در کلاس

دانشجویان در گروه‌های دو نفره تمرین می‌کنند:

1. یک نفر نقش پرستار شیفت قبلی
   
   

2. یک نفر نقش پرستار شیفت بعدی یا پزشک
   
   

در هر تمرین، با استفاده از اطلاعات شبیه‌سازی‌شده بیمار ICU، handover کامل با ساختار SBAR انجام می‌شود. مربی بازخورد می‌دهد که:

• آیا انتقال اطلاعات کامل و دقیق بوده؟
  
  

• آیا اولویت‌ها به‌درستی ذکر شده‌اند؟
  
  

• آیا لحن حرفه‌ای، مختصر و مؤثر بوده یا نه؟
  
  

🧠 نکات کلیدی در گزارش حرفه‌ای بیمار ICU

• از اصطلاحات استاندارد استفاده کن (نه توصیف‌های عامیانه مثل "خیلی حالش بد بود")
  
  

• زمان‌ها، دوز دارو، مقادیر ABG یا آزمایش‌ها را دقیق بگو
  
  

• اگر چیزی را نمی‌دانی، به‌جای حدس‌زدن، بگو "در پرونده ثبت نشده" یا "نامشخص است"
  
  

• از قضاوت‌های غیرعلمی یا احساسی پرهیز کن
  
  

• اگر خطری وجود دارد، حتماً در بخش Recommendation به آن اشاره کن
  
  

🎯 هدف این بخش:

✅ آشنایی با مدل حرفه‌ای SBAR در ICU
✅ توانایی بیان دقیق و سریع اطلاعات حیاتی بیمار
✅ کاهش خطای انتقال اطلاعات در شیفت‌کاری
✅ افزایش اعتمادبه‌نفس در ارائه شفاهی اطلاعات بیمار

حرفه‌ای بودن در ICU یعنی این‌که وقتی ده ثانیه وقت داری، دقیق‌ترین اطلاعات رو منتقل کنی. SBAR ابزاریه که نه‌تنها حرفه‌ای نشونت می‌ده، بلکه جون بیمار رو هم نجات می‌ده.
🗣️📋✅ تمرین کن که خلاصه، علمی، و مطمئن گزارش بدی.

در پایان این روز آموزشی، قراره با یکی از مهم‌ترین ابزارهای نجات جان در ICU آشنا بشی: ترالی احیا (Crash Cart). این ترالی پر از داروها و تجهیزاتیه که در لحظات بحرانی مثل ایست قلبی، تشنج یا آریتمی باید در کمتر از چند ثانیه در دسترس تیم درمان باشه. شناخت دقیق محل قرارگیری داروها، دوزها، نحوه تزریق و ثبت صحیح اون‌ها، بخشی جدانشدنی از حرفه‌ای بودن تو در بخش مراقبت‌های ویژه‌ست.

🛒 اجزای اصلی ترالی احیا (داروهای فوریتی و پرکاربرد)

در ادامه، با برخی از مهم‌ترین داروهای ترالی احیا که باید مکان، دوز و نحوه تزریق‌شون رو بدونی آشنا می‌شی:

💉 ۱. اپی‌نفرین (Adrenaline)

• کاربرد: ایست قلبی، شوک آنافیلاکسی، برادی‌کاردی شدید
  
  

• دوز:
  – در CPR: ۱ میلی‌گرم IV هر ۳ تا ۵ دقیقه
  – در آنافیلاکسی: ۰.۳ تا ۰.۵ میلی‌گرم IM
  
  

• نکته مهم: بعد از تزریق IV حتماً فلاش با ۱۰–۲۰ سی‌سی نرمال سالین انجام بده.
  
  

💉 ۲. آتروپین (Atropine)

• کاربرد: برادی‌کاردی علامت‌دار، مسمومیت با ارگانوفسفره
  
  

• دوز:
  – برای برادی‌کاردی: ۰.۵ میلی‌گرم IV هر ۳–۵ دقیقه، حداکثر تا ۳ میلی‌گرم
  – برای مسمومیت: دوز بسیار بالاتر و تکرار شونده
  
  

💉 ۳. لیدوکائین (Lidocaine)

• کاربرد: آریتمی‌های بطنی، VT پایدار
  
  

• دوز: ۱ تا ۱.۵ میلی‌گرم/کیلوگرم IV بولوس
  
  

• نکته: اگر آمیودارون در دسترس نباشه یا ممنوعیت داشته باشه، لیدوکائین جایگزین مناسبیه.
  
  

💉 ۴. آمیودارون (Amiodarone)

• کاربرد: VF و VT بدون نبض، آریتمی‌های مقاوم
  
  

• دوز:
  – در VF/VT بدون نبض: ۳۰۰ میلی‌گرم IV در دوز اول، در صورت نیاز ۱۵۰ میلی‌گرم اضافی
  – در VT پایدار: انفیوژن با دوز کنترل‌شده (تحت مانیتورینگ دقیق)
  
  

💉 ۵. منیزیم سولفات (MgSO₄)

• کاربرد: تورساد دو پوآنت، هیپومنیزمی، پره‌اکلامپسی/اکلامپسی
  
  

• دوز:
  – تورساد: ۱ تا ۲ گرم IV طی ۵ تا ۲۰ دقیقه
  – اکلامپسی: ۴ گرم IV طی ۲۰ دقیقه، سپس انفیوژن نگهدارنده
  
  

💉 ۶. دیازپام (Diazepam)

• کاربرد: تشنج، اضطراب حاد، شل‌کنندگی عضلات
  
  

• دوز:
  – در تشنج فعال: ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم IV آهسته
  – قابل تکرار هر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تا حداکثر ۳۰ میلی‌گرم
  
  

🧠 اصول حیاتی در استفاده از Crash Cart

🔖 ۱. بررسی تاریخ انقضا و سالم بودن ویال‌ها

قبل از هر استفاده، بررسی کن:

• دارو کدر یا رسوب‌کرده نباشه
  
  

• ویال ترک‌خورده یا باز نباشه
  
  

• تاریخ انقضا نگذشته باشه
  
  

🧪 ۲. نحوه‌ی تزریق دارو و سرعت ایمن آن

• برخی داروها مثل آمیودارون باید به‌آرامی تزریق بشن یا رقیق‌سازی مناسب داشته باشن
  
  

• داروهایی مثل اپی‌نفرین باید بعد از تزریق حتماً فلاش بشن
  
  

• منیزیم سولفات اگر خیلی سریع تزریق شه باعث افت فشار یا تهوع می‌شه
  
  

📋 ۳. ثبت دقیق داروهای تزریق‌شده

هر دارویی که از ترالی احیا استفاده شد، باید بلافاصله:

• در پرونده بیمار ثبت بشه (نام دارو، دوز، مسیر، ساعت)
  
  

• در فرم مخصوص ترالی احیا یادداشت بشه (برای پیگیری قانونی و جایگزینی دارو)
  
  

• امضای فرد تزریق‌کننده ثبت بشه
  
  

📦 ۴. آشنایی با سازمان‌دهی ترالی برای دسترسی سریع

• هر کشو معمولاً به یک گروه اختصاص داره (دارو، سرنگ، تجهیزات تنفسی، لوله تراشه و...)
  
  

• داروهای اورژانسی (مثل اپی‌نفرین، آتروپین) معمولاً در کشو اول یا روی سینی بالایی قرار دارند
  
  

• ویال‌های مشابه کنار هم نباشند یا رنگ‌گذاری متفاوت داشته باشند (برای پیشگیری از خطا)
  
  

🎯 هدف این بخش:

✅ شناسایی سریع داروهای نجات‌دهنده زندگی
✅ درک کاربرد، دوز و تزریق صحیح داروها
✅ تسلط بر ثبت حرفه‌ای و ایمن‌سازی مصرف دارو
✅ آمادگی برای واکنش فوری در شرایط اورژانس

ترالی احیا یعنی قلب تپنده‌ی نجات در ICU—اگر خوب بشناسیش و باهاش تمرین کنی، در لحظه‌ای که همه منتظر واکنش سریع تو هستن، قهرمان اتاق می‌شی.
💉📦🫀 آماده باش که با دانش، سرعت و دقت، زندگی‌ها رو نجات بدی.