صبح روز دوازدهم ICU با یک اصل ساده اما کلیدی آغاز می‌شود:
تا وقتی مهارت‌هایی مثل تزریق، پایش و آماده‌سازی در ذهن و دست تو تثبیت نشه، نمی‌تونی وارد لایه‌های پیشرفته مراقبت ویژه بشی.
در این بازه، تو با راهنمایی مربی، به‌صورت عملی و هدفمند، مهارت‌های کلیدی جلسات گذشته رو مرور و تمرین می‌کنی و خودتو برای یادگیری مبحث جدید یعنی کاتتر ورید مرکزی (CVC) و فشار ورید مرکزی (CVP) آماده می‌کنی.

📋 محورهای اصلی مرور مهارت‌ها

💉 تزریق ایمن دارو:

– بررسی مسیر وریدی، تست باز بودن لاین
– فلاش کردن، سرعت تزریق، کنترل علائم حیاتی
– ثبت دارو در کارت دارویی و گزارش‌نویسی دقیق

🚑 آماده‌سازی پیش از جراحی:

– بررسی رضایت‌نامه، اجرای NPO
– کنترل علائم حیاتی، آماده‌سازی تجهیزات
– تکمیل چک‌لیست ایمنی جراحی (WHO)

🫁 پایش تنفس و اکسیژن‌تراپی:

– بررسی عملکرد مانومتر و فلومتر
– انتخاب ماسک مناسب، آموزش صحیح استفاده از اسپری
– تفسیر مقادیر SpO₂، EtCO₂ و پاسخ به افت اکسیژن

💻 تنظیم پارامترهای ونتیلاتور:

– مرور تنظیمات IPAP، EPAP، FiO₂ و backup rate
– تفسیر گراف‌های تنفسی و ارزیابی پاسخ بالینی
– تنظیم مدهای غیر تهاجمی (BiPAP، CPAP، AVAPS)

🛏️ مراقبت از پوست و پیشگیری از زخم فشاری:

– ارزیابی بر اساس مقیاس برادن
– انتخاب پانسمان مناسب، تکنیک استریل در مراقبت
– مشاهده محل تماس ماسک‌ها و استفاده از پد سیلیکونی

🧠 هدف این جلسه مرور

✅ رفع اشکالات عملی رایج
✅ تقویت اعتمادبه‌نفس در اجرای مهارت‌ها
✅ یکپارچه‌سازی مهارت‌های گذشته برای ورود به مبحث جدید
✅ هماهنگی دانش فنی و مهارت دستی با رویکرد مراقبت ایمن

در ICU، مهارت‌ها لایه‌لایه‌اند—هرچقدر لایه‌ی اولت محکم‌تر باشه، می‌تونی با خیال راحت‌تر وارد لایه‌های عمیق‌تر مثل CVC و همودینامیک بشی.
🔁🧠💉🛏️✅

کاتتر ورید مرکزی یا Central Venous Catheter (CVC) یکی از ابزارهای اصلی در مراقبت از بیماران ICU است.
این کاتترها مسیری مستقیم به سیستم گردش خون مرکزی باز می‌کنند و به همین دلیل، هم بسیار کارآمدند، و هم پرخطر.
در این بخش، یاد می‌گیری که چه انواعی از CVC وجود دارد، چه کاربردهایی دارند، چه خطراتی ایجاد می‌کنند، و چطور باید از آن‌ها مراقبت کنی تا بیمار از فایده‌شان بهره‌مند شود، نه گرفتار عارضه‌شان.

🧪 انواع کاتترهای ورید مرکزی

🔹 بر اساس تعداد لومن:

✅ تک‌لومن (Single lumen):
برای یک مسیر ورود یا خروج دارو و مایعات استفاده می‌شود و در بیماران ساده‌تر یا در اقدامات موقتی کاربرد دارد.

✅ دو‌لومن (Double lumen):
دو مسیر مجزا دارد که می‌توان همزمان یک مسیر را برای تزریق دارو و مسیر دیگر را برای نمونه‌گیری یا تزریق مایع استفاده کرد.

✅ سه‌لومن (Triple lumen):
دارای سه مسیر مجزا است که رایج‌ترین نوع CVC در ICU محسوب می‌شود و اجازه می‌دهد به‌طور همزمان دارو، مایعات، خون و حتی نمونه‌گیری انجام شود بدون آن‌که داروها با هم تداخل پیدا کنند.

🔹 بر اساس محل ورود به بدن:

✅ فمورال:
از ناحیه کشاله ران وارد می‌شود. نصب آن آسان است اما بالاترین ریسک عفونت را دارد و تحرک بیمار را محدود می‌کند. معمولاً برای مدت کوتاه استفاده می‌شود.

✅ ژوگولار داخلی:
در ناحیه گردن قرار می‌گیرد و تعادل خوبی بین دسترسی آسان و کاهش ریسک عفونت دارد. در مراقبت‌های میان‌مدت کاربرد دارد.

✅ ساب‌کلاوین:
از زیر استخوان ترقوه وارد می‌شود. کمترین احتمال عفونت را دارد اما در زمان جاگذاری، بیشترین احتمال آسیب به ریه و ایجاد پنوموتوراکس وجود دارد.

✅ PICC Line:
از طریق ورید بازویی وارد شده اما نوک آن به ورید اجوف فوقانی ختم می‌شود. برای درمان‌های طولانی‌مدت استفاده می‌شود، کم‌عارضه‌تر است و حتی در منزل نیز قابل استفاده است.

⚖️ تفاوت‌های اصلی CVC با کاتتر محیطی

برای اینکه بتونی تفاوت این دو نوع مسیر وریدی رو در عمل درک کنی، به توضیحات زیر توجه کن:

• محل قرارگیری:
  کاتتر محیطی (IV Line) در وریدهای سطحی مثل پشت دست یا ساعد قرار می‌گیرد، اما CVC در وریدهای مرکزی (مثل ژوگولار، ساب‌کلاوین یا وناکاوای فوقانی) جای‌گذاری می‌شود.
  
  

• مدت استفاده:
  کاتتر محیطی معمولاً برای چند ساعت تا حداکثر ۳–۴ روز باقی می‌ماند. اما CVC برای استفاده‌های میان‌مدت تا بلندمدت (روزها تا هفته‌ها) طراحی شده است.
  
  

• حجم قابل تزریق:
  CVC می‌تواند مایعات، خون و دارو را با سرعت و حجم بیشتری وارد بدن کند. IV Line فقط برای داروهای معمولی و تزریقات ساده مناسب است.
  
  

• نوع داروها:
  CVC برای داروهای تحریک‌کننده و خطرناک (مثل پتاسیم، وازوپرسورها، تغذیه وریدی کامل) مناسب است. اما داروهای ساده مثل آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق IV Line تزریق می‌شوند.
  
  

• ریسک:
  کاتتر محیطی ریسک کمتری دارد، ولی CVC چون مستقیم به ورید مرکزی وصل است، با خطراتی مثل عفونت خونی، پنوموتوراکس، ترومبوز و انسداد همراه است و به مراقبت حرفه‌ای نیاز دارد.
  
  

📌 نتیجه: CVC ابزاری پرقدرت ولی با نیاز به مراقبت دقیق و تخصصی است.

⚠️ عوارض شایع CVC

🔺 عفونت خونی مرتبط با کاتتر (CLABSI)
علائم: تب، لرز، ترشح یا التهاب محل ورود
پیشگیری: آسپتیک کامل، پانسمان تمیز، تعویض منظم و رعایت تکنیک استریل

🔺 انسداد یا گرفتگی لومن
علت: تجمع خون یا دارو
راهکار: فلاش با سالین یا هپارین، شست‌وشوی منظم، پیشگیری از تداخل دارویی

🔺 پنوموتوراکس
ویژه‌ی ساب‌کلاوین هنگام نصب
علائم: تنگی نفس، صدای تنفسی نامتقارن، افت SpO₂
نیاز به بررسی با CXR

👩‍⚕️ مراقبت‌های پرستاری ویژه CVC

✅ ارزیابی روزانه محل کاتتر از نظر قرمزی، ترشح، درد یا تورم
✅ تعویض پانسمان هر ۷۲ ساعت یا در صورت آلودگی
✅ فلاش با سالین یا هپارین طبق دستور پزشک
✅ ثبت نوع کاتتر، محل ورود، تاریخ نصب، زمان تعویض پانسمان
✅ فشار خون از دستی که PICC دارد گرفته نشود
✅ آموزش دقیق به دانشجو برای مراقبت ایمن، مستندسازی صحیح و گزارش به‌موقع

یادت باشه، CVC فقط یک مسیر برای تزریق نیست—مسیر مستقیم به قلبه. پس کوچک‌ترین اشتباه، می‌تونه بزرگ‌ترین فاجعه باشه.
🩸⚠️✅📋

Central Venous Pressure یا CVP شاخص حیاتی در ICU است که دید خوبی از وضعیت حجم داخل عروقی، پرفیوژن، عملکرد بطن راست و مقاومت عروقی به ما می‌دهد.
در این جلسه، تو یاد می‌گیری چطور با دقت تکنیکی بالا CVP را اندازه بگیری، فشار ثبت کنی، و بر اساس وضعیت بالینی بیمار تفسیر درستی ارائه بدی.
همه چیز در کنار مانکن و مانیتور ICU تمرین می‌شود.

🛠️ روش عملی اندازه‌گیری CVP

🔹 1. آماده‌سازی تجهیزات:

– مانیتور با ورودی فشار (Pressure line)
– ست ترانسدیوسر و کالیبراتور
– کیسه سرم نرمال سالین ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ سی‌سی
– پایه سرم، ستون مایع (در صورت استفاده از روش سنتی)
– ست کامل برای اتصال به لومن مرکزی کاتتر ورید مرکزی (معمولاً لومن پروگزیمال)

🔹 2. صفر کردن دستگاه (Zeroing):

✅ مانیتور باید نسبت به سطح دهلیز راست قلب (لبه وسط آکسیلاری، در حالت صاف) صفر شود
✅ ترانسدیوسر باید در همان ارتفاع قرار گیرد
✅ از روی مانیتور، گزینه‌ی “Zero” انتخاب می‌شود و پس از چند ثانیه دستگاه کالیبره می‌شود

📌 اگر صفرگیری در سطح اشتباه انجام شود، عدد CVP گمراه‌کننده و خطرناک خواهد بود

🔹 3. اتصال صحیح به لومن مرکزی:

✅ انتخاب لومن مناسب (معمولاً لومن پروگزیمال برای اندازه‌گیری CVP)
✅ بررسی پَتِنس مسیر با فلاش سالین
✅ اتصال بدون هوا و حباب به ترانسدیوسر یا ستون مایع
✅ اطمینان از عدم تزریق دارو یا مایع همزمان از لومن مورد استفاده

🔹 4. ثبت فشار و محدوده نرمال:

✅ پس از تثبیت امواج فشار روی مانیتور، مقدار CVP ثبت می‌شود
✅ محدوده نرمال: بین ۶ تا ۱۲ سانتی‌متر آب (cmH₂O)
📌 در برخی منابع به‌جای سانتی‌متر آب، واحد mmHg استفاده می‌شود (۴–۸ mmHg)

🔹 در صورت استفاده از روش ستون مایع:

– سطح مایع در ستون به حالت پایدار می‌رسد
– ارتفاع آن از نقطه صفر (لبه آکسیلاری) اندازه‌گیری می‌شود
– هر 1.36 cmH₂O تقریباً معادل 1 mmHg است

🧠 تفسیر بالینی عدد CVP

✅ CVP پایین (زیر ۶ cmH₂O):

– کم‌حجمی داخل عروقی
– دهیدراسیون
– خونریزی
– وازودیلاتاسیون (مثلاً در سپسیس)

📌 درمان: تجویز مایعات یا اصلاح دوز داروی وازوپرسور

✅ CVP بالا (بالاتر از ۱۲ cmH₂O):

– افزایش حجم داخل عروقی
– نارسایی بطن راست
– تنگی دریچه سه‌لتی
– آمبولی ریوی
– تامپوناد قلبی یا فشار مثبت بیش‌ازحد ونتیلاتور (PEEP بالا)

📌 درمان: بررسی همودینامیک کامل، کاهش حجم، داروهای مدر یا اصلاح تهویه

👩‍⚕️ اقدامات پرستاری مرتبط:

✅ بررسی اتصال بدون نشتی و بستن مسیر هنگام عدم استفاده
✅ فلاش و فیلتر مرتب مسیر برای جلوگیری از ترومبوز
✅ ثبت دقیق زمان، عدد، و شرایط اندازه‌گیری (مثلاً حین تنفس یا تهویه مکانیکی)
✅ ارزیابی تغییرات CVP در طول زمان—not فقط یک عدد لحظه‌ای
✅ همراه‌سازی عدد CVP با علائم بالینی: فشار خون، دیورز، وضعیت قفسه سینه

یادت باشه، CVP فقط یه عدد نیست—خلاصه‌ای از قلب، ریه و حجم بیمار در یک نگاهه. اگر بلد باشی درست بگیری و خوب تفسیرش کنی، می‌تونه مرز بین ثبات و بحران باشه.
📏💻🫀✅

تو در این بازه یاد می‌گیری چطور CVC را ایمن و حرفه‌ای به‌کار بگیری: از مراقبت محل ورود و تعویض پانسمان تا فلاش‌کردن، خون‌گیری و تزریق دارو از لومن‌ها. در انتها هم تفاوت‌های عملی با لاین محیطی را مرور می‌کنیم تا بدانی کِی کدام را به‌کار بگیری.

🧤 اصول آماده‌سازی و آسپتیک قبل از هر اقدام

• بهداشت دست با محلول الکلی؛ ماسک برای تو و (در صورت امکان) برای بیمار.
  
  

• آماده‌کردن ست استریل: گاز استریل، سرم نرمال‌سالین، سرنگ ۱۰ میلی‌لیتری، درپ، پانسمان شفاف، کلرهگزیدین الکلی.
  
  

• Scrub the hub: کانکتور/درگاه را با پد الکلی-کلرهگزیدین ۱۵–۳۰ ثانیه بساب و ۳۰ ثانیه خشک‌ شود.
  
  

• از سرنگ‌های ≥۱۰ mL استفاده کن تا فشار بالا به کاتتر وارد نشود. 🧪
  
  

🩹 مراقبت از محل ورود و تعویض پانسمان

• روزانه محل را از نظر قرمزی، ترشح، درد، تورم، تب و شُل‌شدن فیکس بررسی کن.
  
  

• پانسمان شفاف CHG: حداکثر هر ۷ روز یا هر زمان که آلوده/مرطوب/شل شد تعویض شود.
  
  

• پانسمان گاز و نوار: حداکثر هر ۴۸ ساعت یا زودتر در صورت آلودگی.
  
  

• پوست را با کلرهگزیدین الکلی از مرکز به پیرامون تمیز کن و کاملاً خشک شود، سپس پانسمان جدید را بزن.
  
  

• از پد سیلیکونی/CHG روی محل ورود برای کاهش خطر عفونت و زخم فشاری استفاده کن. 🛡️
  
  

🧷 فیکس‌کردن، برچسب‌گذاری و مدیریت لومن‌ها

• CVC باید با دستگاه فیکس اختصاصی (و نه فقط چسب معمولی) بی‌حرکت شود.
  
  

• لومن‌ها را برچسب‌گذاری کن: پروگزیمال/مدیال/دیستال و کار اختصاصی هر لومن (مثلاً: وازوپرسور، تزریق خون، CVP).
  
  

• قانون لومن اختصاصی: وازوپرسورها و تغذیه وریدی لومن اختصاصی می‌خواهند.
  
  

💧 فلاش‌کردن صحیح (Patency & Maintenance)

• قبل از هر استفاده: آسپیره‌ی ملایم برای برگشت خون و سپس فلاش با ۱۰ mL نرمال‌سالین با تکنیک Push–Pause (فشار-مکث) برای شکستن بیوفیلم.
  
  

• بین داروهای ناسازگار: حداقل ۱۰ mL سالین فلاش کن.
  
  

• پس از خون‌گیری یا تزریق خون/محلول غلیظ: ۲۰ mL سالین فلاش کن.
  
  

• قفل‌کردن (Lock) با سالین (یا هپارین فقط در صورت دستور یا طبق نوع کاتتر/سازنده). 🔒
  
  

🩸 خون‌گیری ایمن از CVC (در صورت مجاز بودن)

1. اینفیوژن‌های متصل به همان لومن را ۲–۳ دقیقه قطع کن.
   
   

2. Scrub the hub طبق اصول.
   
   

3. دورریز اولیه: معمولاً ۵ mL (برای اطفال کمتر طبق پروتکل).
   
   

4. لوله‌های آزمایش را به‌ترتیب مقرر پر کن؛ از همولیز و کشش شدید پیستون پرهیز کن.
   
   

5. در پایان: ۲۰ mL سالین فلاش؛ در صورت نیاز کَپ را تعویض و همه‌چیز را ثبت کن.
   
   

نکته: از لومن‌های اختصاصی TPN/وازوپرسور خون نگیری مگر ناگزیر؛ ترجیحاً از دیستال (قطر بزرگ‌تر) برای خون‌گیری استفاده کن.

💉 تزریق ایمن از لومن‌های CVC

• قبل از تزریق: باز بودن مسیر را با برگشت خون و فلاش تأیید کن.
  
  

• داروهای پرخطر/تحریک‌کننده (مثلاً وازوپرسور، KCl غلیظ) را با پمپ انفوزیون و از لومن اختصاصی بده؛ بولوس سریع ممنوع مگر دستور صریح.
  
  

• سازگاری دارویی (Y-site compatibility) را بررسی کن؛ بین داروهای ناسازگار فلاش کافی بده.
  
  

• هنگام تزریق خون و فرآورده‌ها: ست اختصاصی با فیلتر خون و عدم اختلاط با داروها در همان لاین.
  
  

• پس از هر تزریق: مشاهده‌ی بیمار (BP, HR, SpO₂، درد قفسه سینه، سردی اندام) و ثبت دقیق. 📋
  
  

🧯 خطاهای رایج که باید پیشگیری کنی

• عدم خشک‌شدن محل بعد از کلرهگزیدین → افزایش تحریک/عفونت.
  
  

• فشار زیاد با سرنگ کوچک → آسیب کاتتر/ترومبوز.
  
  

• مشترک‌کردن لومن وازوپرسور با داروهای دیگر → تداخل، قطع ناخواسته دارو.
  
  

• فلاش ناکافی بعد از خون‌گیری → کلات و انسداد.
  
  

• عدم تعویض کَپ پس از خون‌گیری → آلودگی/CLABSI.
  
  

🔄 تفاوت‌های عملی CVC با لاین محیطی (برای تصمیم‌گیری درست)

• خطر عفونت بیشتر در CVC: نیاز به آسپتیک دقیق، پانسمان‌های منظم، Scrub the hub و پایش روزانه.
  
  

• توان دارویی/اُسمولالیته: CVC برای محلول‌های پُراسمول/تحریک‌کننده و وازوپرسور/TPN مناسب است؛ لاین محیطی محدود است و برای داروهای خفیف/کوتاه‌مدت به‌کار می‌رود.
  
  

• بلندمدت بودن: CVC برای درمان‌های روزها تا هفته‌ها؛ لاین محیطی ساعات تا چند روز.
  
  

• پایش‌های تهاجمی: از CVC می‌توان برای CVP و دسترسی چندگانه استفاده کرد؛ لاین محیطی چنین قابلیتی ندارد.
  
  

✅ چک‌لیست سریع قبل از هر استفاده از CVC

• دست‌ها تمیز، ماسک زده‌ای؟ 🧴😷
  
  

• پانسمان خشک/سالم است و تاریخ تعویض نگذشته؟ 🩹
  
  

• لومن درست را انتخاب کردی و برچسب آن مطابق کار است؟ 🏷️
  
  

• Scrub the hub انجام شد و خشک شد؟ ✨
  
  

• Patency با برگشت خون و فلاش تأیید شد؟ 💧
  
  

• سازگاری دارو/اینفیوژن همزمان بررسی شد؟ 📊
  
  

• بعد از کار، فلاش کافی و ثبت کامل انجام شد؟ 📋
  
  

CVC یک «بزرگراه» به گردش خون است—سریع، مؤثر و خطرناک اگر بی‌قانون رانندگی کنی.
با آسپتیک دقیق، فلاش اصولی، لومن اختصاصی و ثبت کامل، مراقبتت هم ایمن است، هم حرفه‌ای. 🛡️🩸✅

ترومبوز وریدی عمقی (Deep Vein Thrombosis) یکی از عوارض شایع و جدی در بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه است؛ به‌خصوص در کسانی که به‌مدت طولانی بی‌حرکت هستند یا بیماری‌های زمینه‌ای مزمن دارند. در این بازه، تو یاد می‌گیری چطور عوامل خطر رو بشناسی، علائم اولیه رو تشخیص بدی، و با مداخلات ساده اما مؤثر، از این عارضه پیشگیری کنی.

🔍 عوامل خطر مهم DVT در ICU

✅ بی‌حرکتی طولانی‌مدت:
مهم‌ترین عامل در بیماران بستری؛ از بین رفتن پمپ عضلانی ساق پا باعث رکود خون و تشکیل لخته می‌شود.

✅ سن بالا:
بیمارانی با سن بیش از ۶۵ سال به دلیل تغییرات عروقی و کاهش تحرک در معرض خطر بالاتری هستند.

✅ سابقه قبلی ترومبوز یا آمبولی:
در صورت وجود سابقه، ریسک برگشت بسیار بالاست و باید اقدامات پیشگیرانه با شدت بیشتری انجام شود.

✅ نارسایی قلبی، بدخیمی یا بیماری‌های التهابی مزمن:
اختلال در بازگشت خون و افزایش فاکتورهای انعقادی خون این بیماران را مستعد DVT می‌کند.

🩺 اقدامات پرستاری برای پیشگیری از DVT

1. ارزیابی منظم اندام تحتانی:

• مشاهده‌ی ورم، درد، سفتی عضلات ساق، تغییر رنگ پوست (ارغوانی یا قرمز)، افزایش دمای موضعی
  
  

• مقایسه‌ی محیط دو ساق پا با متر
  
  

• بررسی وضعیت حرکتی و توان بیمار در هر شیفت
  
  

2. بالا نگه‌داشتن اندام‌ها:

• استفاده از بالش نرم زیر ساق پا (نه زیر زانو!) برای افزایش بازگشت وریدی
  
  

• تغییر مرتب وضعیت بیمار برای کاهش رکود خون
  
  

3. تحرک زودهنگام (Early Mobilization):

• در بیماران هوشیار و پایدار، کمک به نشستن در لبه تخت و سپس ایستادن/راه‌رفتن
  
  

• در بیماران ناتوان: تمرینات پاسیو و اکتیو انقباض عضلات ساق در تخت
  
  

4. استفاده از وسایل کمکی:

• جوراب‌های ضد آمبولی (TED stockings) با سایز مناسب
  
  

• سیستم‌های فشاری متناوب (IPC – Intermittent Pneumatic Compression) طبق دستور پزشک
  
  

• بررسی تطابق و پوست زیر این وسایل در هر شیفت
  
  

5. کنترل منظم علائم حیاتی و همودینامیک:

• ضربان قلب بالا و بدون علت مشخص، کاهش اشباع اکسیژن و تنگی نفس ناگهانی ممکن است نشانه‌ی آمبولی ریوی ناشی از DVT باشد
  
  

• در این صورت، باید بلافاصله پزشک را مطلع کنی
  
  

6. آموزش به بیمار و خانواده:

• تشویق به تحرک، انجام حرکات انقباضی ساق، نوشیدن مایعات
  
  

• هشدار درباره نشانه‌های ترومبوز در منزل پس از ترخیص
  
  

DVT مثل دشمن خاموشه؛ دیر بجنبی می‌رسه به ریه و از یه لخته ساده، یه آمبولی مرگبار می‌سازه.
🦵✨ با آموزش، تحرک و پایش روزانه، می‌تونی جلوی این اتفاق رو بگیری—و این یعنی پرستاری مؤثر در ICU. ✅

در ادامه‌ی آموزش پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی (DVT)، حالا نوبت یادگیری عملی استفاده از دستگاه فشار متناوب پنوماتیک یا IPC (Intermittent Pneumatic Compression) و جوراب‌های طبی کشی است. این تجهیزات، اگر به‌درستی انتخاب و استفاده شوند، از تشکیل لخته جلوگیری می‌کنند—اما اگر اشتباه استفاده شوند، می‌تونن خطرناک باشن.

🛠️ آشنایی با دستگاه IPC (فشار متناوب پنوماتیک)

IPC شامل پمپ هوای متصل به کاف‌هایی است که دور ساق یا ران بیمار بسته می‌شوند و با ایجاد فشار دوره‌ای و متناوب، خون وریدی را به‌سمت بالا هدایت می‌کنند.

✅ نحوه عملکرد:

• کاف‌ها هر ۲۰–۶۰ ثانیه باد می‌شوند تا فشار مشخصی ایجاد شود (معمولاً ۴۰–۵۰ mmHg)
  
  

• سپس تخلیه‌ی سریع هوا انجام می‌شود تا گردش خون تسهیل گردد
  
  

• این چرخه، عملکرد "پمپ عضله ساق پا" را شبیه‌سازی می‌کند و رکود خون را کاهش می‌دهد
  
  

🧤 اقدامات پرستاری هنگام استفاده از IPC

🔹 1. بررسی تجویز پزشک و ارزیابی اولیه بیمار:

• استفاده از IPC نیازمند دستور پزشک است
  
  

• در صورت وجود DVT تشخیص‌داده‌شده در همان اندام یا زخم باز و عفونت پوستی فعال، استفاده ممنوع است
  
  

• پوست بیمار باید از نظر زخم، کبودی، ورم شدید، تغییر رنگ یا بی‌حسی بررسی شود
  
  

🔹 2. انتخاب سایز و قرار دادن صحیح کاف:

• دور ساق یا ران بیمار را با متر اندازه بگیر
  
  

• کاف‌ها باید اندازه‌ی متناسب با اندام داشته باشند؛ نه خیلی تنگ، نه خیلی آزاد
  
  

• زیر کاف باید همیشه یک لایه پارچه نازک و تمیز قرار بگیرد
  
  

• کاف را طوری ببند که دو انگشت زیر آن جا بگیرد، ولی نلغزد
  
  

🔹 3. بررسی عملکرد دستگاه:

• پمپ را روشن کرده و بررسی کن که چرخه‌های باد شدن و تخلیه با زمان‌بندی درست انجام شوند
  
  

• در نمایشگر دستگاه، فشار باد شده باید بین ۴۰ تا ۵۰ mmHg باشد مگر اینکه پزشک دستور متفاوتی داده باشد
  
  

• لوله‌ها نباید خم شده یا جدا باشند
  
  

• سیستم را حداقل هر ۸ ساعت یک‌بار از نظر ایمنی چک کن 🛡️
  
  

🧦 آموزش استفاده از جوراب کشی طبی (TED stockings)

اگر دستگاه IPC در دسترس نبود یا پزشک تجویز کرده بود، از جوراب‌های فشاری طبی استفاده کن:

✅ مراحل:

1. اندازه‌گیری محیط مچ، ساق و طول پا (ترجیحاً در صبح یا قبل از ورم)
   
   

2. انتخاب جوراب با فشار مناسب (معمولاً ۱۸–۲۵ mmHg) برای پیشگیری
   
   

3. پوشاندن جوراب بدون چین‌خوردگی یا چرخش
   
   

4. بررسی رنگ و گرمای پا ۳۰ دقیقه بعد از پوشیدن و سپس هر ۲–۴ ساعت
   
   

5. در صورت درد، بی‌حسی یا تغییر رنگ انگشتان → بلافاصله جوراب را دربیار و پزشک را مطلع کن
   
   

🩺 مراقبت کلی از بیمار در معرض DVT

✅ بالا نگه داشتن پاها با بالش نرم زیر ساق
✅ تشویق به حرکات اکتیو پا حتی در تخت
✅ نوشیدن مایعات کافی (در صورت عدم ممنوعیت پزشکی)
✅ استفاده از IPC یا جوراب طبق برنامه و با ثبت زمان روشن/خاموش
✅ ارزیابی مرتب پوست زیر تجهیزات
✅ آموزش به خانواده برای مراقبت‌های مشابه در منزل

پیشگیری از ترومبوز، ترکیبی از تجهیزات، مراقبت و دقت توست.
IPC اگر درست استفاده بشه، می‌تونه از بستریِ دوباره، آمبولی و حتی مرگ جلوگیری کنه—به شرطی که قدم‌به‌قدم علمی، استریل و باهوش عمل کنی.
💨🧤🦵✅

در پایان این روز آموزشی، وقتشه درباره دو موضوع حیاتی صحبت کنیم؛ اولی رضایت آگاهانه که سنگ‌بنای اخلاق حرفه‌ای در پرستاریه، و دومی ایمنی دارویی در بیماران بحرانی که یک اشتباه ساده در اون می‌تونه عوارض جبران‌ناپذیر ایجاد کنه. این بخش بهت یاد می‌ده چطور با احترام، شفافیت و دقت، مراقبت ایمن و اخلاق‌مدار ارائه بدی.

📄 رضایت آگاهانه (Informed Consent) در ICU

رضایت آگاهانه یعنی: بیمار یا ولی قانونی‌اش باید با اطلاع کامل و اراده‌ی آزاد، انجام یک اقدام درمانی را بپذیرد.

✅ چه زمان‌هایی نیاز به رضایت داریم؟

• گذاشتن کاتتر ورید مرکزی (CVC)
  
  

• گرفتن نمونه خون شریانی (ABG) در برخی موارد
  
  

• اقدامات تهاجمی مانند ساکشن عمیق، تعویض لوله تراشه، یا پروسیجرهای پزشکی
  
  

🎯 اصول کلیدی در گرفتن رضایت آگاهانه:

🔹 احترام به حقوق بیمار:
حتی در شرایط بحرانی، بیمار یا همراهش باید بداند چه اقدامی قرار است انجام شود.
اجبار یا فریب به‌هیچ‌وجه قابل قبول نیست.

🔹 شفاف‌سازی فواید و خطرات:
به زبان ساده توضیح بده:
– چرا باید این اقدام انجام شود؟
– چه فوایدی دارد؟
– چه عوارض احتمالی ممکن است رخ دهد؟
مثال: «گذاشتن CVC کمک می‌کنه داروها سریع‌تر وارد بدن بشن، اما ممکنه باعث عفونت یا خونریزی هم بشه.»

🔹 پاسخ به سؤالات:
بیمار یا همراه ممکنه بپرسه:
– «این درد داره؟»
– «می‌شه بعداً انجام داد؟»
– «اگه نزنید چی می‌شه؟»
صبور باش، دقیق و بی‌طرف پاسخ بده.

🔹 مستندسازی رضایت:
حتماً فرم رضایت‌نامه باید کامل، با تاریخ و امضا پر شود. اگر بیمار هوشیار نیست، ولی قانونی امضا کند. در شرایط اورژانسی که فرصت نیست، گزارش پزشک در پرونده باید ثبت شود.

💊 ایمنی دارویی در بیماران بحرانی

در ICU، بیماران ممکنه چند دارو رو هم‌زمان بگیرن. اشتباه در دوز، مسیر، زمان یا سازگاری داروها ممکنه عواقب جدی داشته باشه.

✅ اصول ایمنی دارویی (Five Rights):

1. بیمار درست (Right patient):
   حتماً دست‌بند بیمار، کارت دارویی و نسخه پزشک چک شود.
   📛 از پرسیدن نام/تاریخ تولد در بیماران هوشیار استفاده کن.
   
   

2. داروی درست (Right drug):
   – بررسی نام دارو، شکل دارویی (آمپول، قرص، ویال)، تاریخ انقضا
   – مطمئن شو با داروی مشابه اشتباه نگرفتی (مثلاً Dopamine با Dobutamine)
   
   

3. دوز درست (Right dose):
   – بررسی دوز بر اساس وزن بیمار، نارسایی کلیه/کبد، سن، دستور پزشک
   – در ICU، اغلب داروها بر حسب μg/kg/min یا mg/kg/day تنظیم می‌شن
   
   

4. زمان درست (Right time):
   – داروهای آنتی‌بیوتیک باید دقیق طبق ساعت دستور داده‌شده تزریق بشن
   – فاصله بین دو دوز دارو بررسی بشه
   
   

5. مسیر درست (Right route):
   – وریدی، دهانی، عضلانی، زیرجلدی یا از راه لوله تغذیه؟
   – داروهایی که فقط از CVC باید تزریق شن مثل وازوپرسورها
   – برخی داروها در مسیر محیطی ممنوع‌اند یا باعث تحریک شدید می‌شن
   
   

🧪 نکات تکمیلی برای ایمنی دارویی

✅ بررسی ناسازگاری دارویی قبل از اختلاط در Y-site
✅ برچسب‌گذاری دقیق سرنگ‌ها و ست‌های تزریق
✅ فلاش کردن مسیر تزریق قبل و بعد از دارو با نرمال‌سالین
✅ ثبت دقیق نام دارو، دوز، ساعت تزریق، مسیر، اثر دارو و عوارض احتمالی در کارت دارویی
✅ گزارش سریع عوارض دارویی (تهوع، افت فشار، واکنش حساسیتی)

تو در ICU نه فقط تزریق می‌کنی، بلکه اعتماد می‌سازی—اعتماد به انتخاب، آگاهی و ایمنی.
📄🗣️💊✅ تو هم حافظ سلامت جسمی بیماری، هم مدافع حق انتخاب و آگاهی او هستی.